മസാർ-ഇ ശരീഫ്
മസാർ-ഇ ശരീഫ് مزار شریف | |
|---|---|
City | |
  Mazar-i-Sharif Location in Afghanistan  Mazar-i-Sharif Mazar-i-Sharif (Bactria)  Mazar-i-Sharif Mazar-i-Sharif (West and Central Asia) | |
| Coordinates: 36°42′N 67°07′E / 36.700°N 67.117°E | |
| Country | Afghanistan |
| Province | Balkh Province |
| District | Mazar-i-Sharif District |
| • Mayor | Abdullhaq Khurami |
| • ഭൂമി | 83 ച.കി.മീ.(32 ച മൈ) |
| ഉയരം | 357 മീ(1,171 അടി) |
| • കണക്ക് (2021) | 500,207[1] |
| സമയമേഖല | UTC+4:30 (Afghanistan Standard Time) |
| Climate | BSk |
മസാർ-ഇ-ഷെരീഫ്, മസാർ എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന 500,207 ജനസംഖ്യയുള്ള അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ നാലാമത്തെ വലിയ നഗരമാണ്. ബാൽഖ് പ്രവിശ്യയുടെ തലസ്ഥാനമായ ഇത് കിഴക്ക് കുന്ദൂസ്, തെക്കുകിഴക്ക് കാബൂൾ, തെക്ക് പടിഞ്ഞാറ് ഹെറാത്ത്, വടക്ക് ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാനിലെ ടെർമെസ് എന്നിവയുമായി ഹൈവേ വഴി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ അതിർത്തിയിൽ നിന്ന് ഈ നഗരത്തിലേയ്ക്ക് ഏകദേശം 55 കിലോമീറ്റർ (34 മൈൽ) ദൂരമുണ്ട്. പ്രശസ്തമായ ആരാധനാലയങ്ങളും ഇസ്ലാമിക, ഹെല്ലനിസ്റ്റിക് കാലഘട്ടങ്ങളിലെ പുരാവസ്തു സൈറ്റുകളും നിലനിൽക്കുന്നതിനാൽ ഈ നഗരം ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രം കൂടിയാണ്. പുരാതന നഗരമായ ബാൽഖും സമീപത്തായാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.
ചരിത്രപരമായി ഗ്രേറ്റർ ഖൊറാസാന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന മസാർ-ഇ-ഷെരീഫിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം 1751 ൽ ദുറാനി സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ (സ്വയംഭരണാധികാരമുള്ള അമീറുമാരുടെ കീഴിലാണെങ്കിലും) ഭാഗമാകുന്നതുവരെയുള്ള കാലത്ത് താഹിരിദുകൾ, സഫാരിഡുകൾ, സമാനിഡുകൾ, ഗസ്‌നാവിഡുകൾ, ഗൂരിഡുകൾ, ഇൽഖാനേറ്റുകൾ, തിമൂരിഡുകൾ, ബുഖാറയിലെ ഖാനേറ്റ് എന്നിവരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായിരുന്നു. 1849-ൽ അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ ഭാഗമാകുന്നതിന് മുമ്പ് നഗരം ഏതാനും പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികൾക്കിടയിൽ കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടു.
വടക്കൻ അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ പ്രാദേശിക കേന്ദ്രമായ മസാർ-ഇ-ഷെരീഫ്, ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ, താജിക്കിസ്ഥാൻ എന്നീ രാജ്യങ്ങൾക്ക് അടുത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.
ചരിത്രം
[തിരുത്തുക]ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ അക്കീമെനിഡുകൾ ഈ പ്രദേശം നിയന്ത്രിച്ചു. മഹാനായ അലക്സാണ്ടർ ഈ പ്രദേശം കീഴടക്കിയെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണശേഷം സെലൂസിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിലേക്ക് കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടു. സെലൂക്കിഡുകളുടെ തകർച്ച ഗ്രീക്കോ-ബാക്ട്രിയൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ആവിർഭാവത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ബിസി 130-നടുത്ത്, ശാകന്മാർ ഈ പ്രദേശം കൈവശപ്പെടുത്തിയതോടെ ഗ്രീക്കോ-ബാക്ട്രിയൻ രാജ്യത്തിൻറെ അന്ത്യംകുറിച്ചു. മസാർ-ഇ-ഷെരീഫും ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശങ്ങളും യുയേഷി പിടിച്ചെടുക്കുകയും ഇത് കുഷാന സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്തു. കുശാനന്മാരുടെ പതനത്തിനുശേഷം സസാനിയക്കാർ ഈ പ്രദേശം നിയന്ത്രിച്ചു. CE 651-ൽ ഇസ്ലാമിക അധിനിവേശങ്ങൾ മസാർ-ഇ-ഷരീഫിൽ എത്തി.[2]
9-ആം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ 1919 വരെ
[തിരുത്തുക]ചരിത്രപരമായി ഗ്രേറ്റർ ഖൊറാസാന്റെ ഭാഗമായ മസാർ-ഇ-ഷെരീഫിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം തുടർന്ന് താഹിരിഡുകൾ, സഫാരിഡുകൾ, സമാനിഡുകൾ, ഗസ്‌നാവിഡുകൾ, ഗുരിഡുകൾ, ഇൽഖാനറ്റുകൾ, തിമൂരിഡുകൾ, ബുഖാറയിലെ ഖാനേറ്റ് എന്നിവരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായിരുന്നു.
ഭൂമിശാസ്ത്രം
[തിരുത്തുക]കാലാവസ്ഥ
[തിരുത്തുക]ഒരു തണുത്ത സ്റ്റെപ്പി കാലാവസ്ഥയുള്ള (കോപ്പൻ കാലാവസ്ഥാ വർഗ്ഗീകരണം BSk) മസാർ-ഇ-ഷെരീഫ് നഗരത്തിൽ ചൂടുള്ള വേനൽക്കാലവും തണുത്ത ശൈത്യകാലവുമാണ് അനുഭവപ്പെടാറുള്ളത്. മഴ കുറവായ ഇവിടെ കൂടുതലും ഡിസംബറിനും ഏപ്രിൽ മാസത്തിനും ഇടയിലാണ് മഴക്കാലം. ചൂടേറിയ വേനൽക്കാലമുള്ള മസാർ-ഇ-ഷെരീഫിൽ ജൂൺ മുതൽ ഓഗസ്റ്റ് വരെയുള്ള കാലത്തെ പ്രതിദിന താപനില 40 °C ൽ (104 °F) കൂടുതലാണ്. ശീതകാലം തണുപ്പുള്ളതും താപനില തണുത്തുറയുന്നതിനും താഴെയാണ്. നവംബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെയുള്ള സയമത്ത് മഞ്ഞുവീഴ്ചയുണ്ടാകും.
| Mazar-i-Sharif പ്രദേശത്തെ കാലാവസ്ഥ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| മാസം | ജനു | ഫെബ്രു | മാർ | ഏപ്രി | മേയ് | ജൂൺ | ജൂലൈ | ഓഗ | സെപ് | ഒക് | നവം | ഡിസം | വർഷം |
| റെക്കോർഡ് കൂടിയ °C (°F) | 24.0 (75.2) |
28.6 (83.5) |
32.4 (90.3) |
37.8 (100) |
43.0 (109.4) |
45.6 (114.1) |
48.1 (118.6) |
46.0 (114.8) |
39.5 (103.1) |
37.0 (98.6) |
29.8 (85.6) |
24.4 (75.9) |
48.1 (118.6) |
| ശരാശരി കൂടിയ °C (°F) | 8.0 (46.4) |
10.7 (51.3) |
16.3 (61.3) |
24.3 (75.7) |
31.2 (88.2) |
37.0 (98.6) |
38.9 (102) |
36.9 (98.4) |
31.9 (89.4) |
24.7 (76.5) |
16.4 (61.5) |
10.8 (51.4) |
23.93 (75.06) |
| പ്രതിദിന മാധ്യം °C (°F) | 2.6 (36.7) |
5.1 (41.2) |
10.8 (51.4) |
17.9 (64.2) |
24.5 (76.1) |
29.9 (85.8) |
33.3 (91.9) |
29.9 (85.8) |
23.9 (75) |
16.7 (62.1) |
9.1 (48.4) |
5.1 (41.2) |
17.4 (63.32) |
| ശരാശരി താഴ്ന്ന °C (°F) | −2.1 (28.2) |
0.0 (32) |
5.1 (41.2) |
11.3 (52.3) |
16.6 (61.9) |
22.5 (72.5) |
25.9 (78.6) |
23.8 (74.8) |
17.1 (62.8) |
9.4 (48.9) |
3.2 (37.8) |
0.0 (32) |
11.07 (51.92) |
| താഴ്ന്ന റെക്കോർഡ് °C (°F) | −22.3 (−8.1) |
−24.0 (−11.2) |
−6.1 (21) |
−0.8 (30.6) |
1.0 (33.8) |
11.4 (52.5) |
11.1 (52) |
13.7 (56.7) |
2.6 (36.7) |
4.5 (40.1) |
−8.7 (16.3) |
−15.5 (4.1) |
−24 (−11.2) |
| മഴ/മഞ്ഞ് mm (inches) | 28.9 (1.138) |
34.8 (1.37) |
43.8 (1.724) |
28.3 (1.114) |
11.2 (0.441) |
0.2 (0.008) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.1 (0.004) |
3.9 (0.154) |
13.5 (0.531) |
21.7 (0.854) |
186.4 (7.338) |
| ശരാ. മഴ ദിവസങ്ങൾ | 4 | 7 | 10 | 9 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 4 | 6 | 46 |
| ശരാ. മഞ്ഞു ദിവസങ്ങൾ | 4 | 3 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 10 |
| % ആർദ്രത | 79 | 77 | 72 | 64 | 44 | 27 | 25 | 24 | 28 | 41 | 62 | 75 | 51.5 |
| മാസം സൂര്യപ്രകാശം ലഭിക്കുന്ന ശരാശരി മണിക്കൂറുകൾ | 122.2 | 118.4 | 158.1 | 193.8 | 299.9 | 352.9 | 364.4 | 332.7 | 298.2 | 223.2 | 173.6 | 125.5 | 2,762.9 |
| ഉറവിടം: NOAA (1959–1983)[3] | |||||||||||||
ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം
[തിരുത്തുക]ആകെ 500,207 ജനസംഖ്യയുള്ള മസാർ-ഇ-ഷെരീഫ് നഗരം, ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ നഗരമാണ്.[4] 77,615 പാർപ്പിടങ്ങളുള്ള ഈ നഗരത്തിന് 8,304 ഹെക്ടർ ഭൂവിസ്തൃതിയുണ്ട്.[5]
ഏകദേശം 375,000 ആളുകളടങ്ങിയ ഒരു ബഹുവംശ, ബഹുഭാഷാ സമൂഹമാണ് മസാർ-ഇ-ഷെരീഫ്. കൃത്യമായ വംശീയ രൂപീകരണത്തെക്കുറിച്ച് ഗവൺമെന്റിന്റെ ഔദ്യോഗിക റിപ്പോർട്ട് ഒന്നും ലഭ്യമല്ല എന്നിരുന്നാലും നാഷണൽ ജിയോഗ്രാഫിക് മാസികയുടെ നവംബർ 2003 ലക്കത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട ഒരു ഭൂപടം അനുസരിച്ച്, താജിക്കുകൾ 60%, ഹസാരകൾ 10%, പഷ്തൂൺ 10%, തുർക്ക്മെൻ 10%, ഉസ്ബെക്ക് 10% എന്നിങ്ങനെയാണ് ഇവിടുത്തെ വംശീയ വിഭജനം.[6] പ്രധാനമായും പഷ്തൂണുകളും മറ്റ് ഗ്രൂപ്പുകളും തമ്മിൽ കഴിഞ്ഞ ദശകങ്ങളിൽ ഇടയ്ക്കിടെ വംശീയ അക്രമങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്..[7][8][9][10] 2011-ലെ വാർത്താ റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രദേശത്ത് നടക്കുന്ന കൊലപാതകങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരാമർശിച്ചെങ്കിലും ആരാണ് ഇതിന് പിന്നിൽ എന്നതിന് തെളിവില്ല.[11] മസാർ-ഇ-ഷെരീഫിലെ പ്രബലമായ ഭാഷ ദാരിയും തുടർന്ന് പാഷ്തോ, ഉസ്ബെക്ക് എന്നിവയുമാണ്.
അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ "Estimated Population of Afghanistan 2021-22" (PDF). National Statistic and Information Authority (NSIA). April 2021. Archived (PDF) from the original on June 24, 2021. Retrieved June 21, 2021.
- ↑ Schellinger, Paul; Salkin, Robert, eds. (1996). International Dictionary of Historic Places, Volume 5: Asia and Oceania. Chicago: Fitzroy Dearborn Publishers. pp. 578–579. ISBN 1-884964-04-4.
- ↑ "Mazar-i-Sharif Climate Normals 1959-1983". National Oceanic and Atmospheric Administration. Retrieved December 25, 2012.
- ↑ "The State of Afghan Cities Report 2015". Archived from the original on 31 October 2015. Retrieved 21 October 2015.
- ↑ "The State of Afghan Cities Report 2015". Archived from the original on 31 October 2015. Retrieved 20 October 2015.
- ↑ "2003 National Geographic Population Map" (PDF). Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, University of Nebraska at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor. National Geographic Society. November 2003. Archived from the original (PDF) on 2008-09-11. Retrieved 2012-07-21.
- ↑ Komarow, Steven (2002-05-12). "Pashtuns say they're being brutalized". USA Today. Retrieved 2011-04-01.
- ↑ Recknagel, Charles (March 14, 2002). "UN Condemns Attacks On Ethnic Pashtuns". hewad.com. Prague: Radio Free Europe/Radio Liberty. Archived from the original on 2019-05-05. Retrieved 2011-04-01.
- ↑ "Pashtuns attacked in brutal raids by rival ethnic groups". Guardian News. buzzle.com. 2008. Archived from the original on 2005-02-09. Retrieved 2011-04-01.
- ↑ "Afghanistan: Situation in, or around, Aqcha (Jawzjan province) including predominant tribal/ethnic group and who is currently in control". Immigration and Refugee Board of Canada/UNHCR. February 1, 1999. Archived from the original on May 10, 2011. Retrieved 2011-04-01.
- ↑ Ehsas, Zabiullah (March 31, 2011). "Tribal elders in Balkh worry about assassinations". Afghanistan: Pajhwok Afghan News. Archived from the original on 2018-11-28. Retrieved 2011-04-01.