Jump to content

ടൈഫസ്

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Typhus എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)
Typhus
മറ്റ് പേരുകൾTyphus fever
Rash caused by epidemic typhus
സ്പെഷ്യാലിറ്റിInfectious disease
ലക്ഷണങ്ങൾFever, headache, rash[1]
സങ്കീർണതMeningoencephalitis
സാധാരണ തുടക്കം1–2 weeks after exposure[2]
കാരണങ്ങൾBacterial infection spread by parasites[1]
അപകടസാധ്യത ഘടകങ്ങൾPoor sanitation
പ്രതിരോധംAvoiding exposure to organisms known to carry the disease
TreatmentDoxycycline[2]
ആവൃത്തിRare[3]

എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസ്, സ്ക്രബ് ടൈഫസ്, മ്യൂറിൻ ടൈഫസ് എന്നിങ്ങനെയുള്ള ഒരു കൂട്ടം പകർച്ചവ്യാധികളാണ് ടൈഫസ് അല്ലെങ്കിൽ ടൈഫസ് ഫീവർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത് . പനി, തലവേദന, ചുണങ്ങ് എന്നിവയാണ് സാധാരണ ലക്ഷണങ്ങൾ. [1] പ്രത്യേകതരം ബാക്ടീരിയ അണുബാധകളാണ് രോഗങ്ങൾക്ക് കാരണമാകുന്നത്. ബാക്ടീരിയ ശരീരത്തിൽ കടന്നാൽ ഒന്നുമുതൽ രണ്ടാഴ്ചയ്ക്കകം രോഗലക്ഷണങ്ങൾ കാണിക്കും. [2]

റിക്കെറ്റ്‌സിയ പ്രോവാസെക്കി മൂലമാണ് എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസ് ഉണ്ടാകുന്നത്, സ്‌ക്രബ് ടൈഫസ് ഓറിയന്റിയ സുത്സുഗാമുഷി മൂലമാണ് ഉണ്ടാകുന്നത്, അതേ പോലെ മറൈൻ ടൈഫസിന് കാരണം റിക്കെറ്റ്‌സിയ ടൈഫിയാണ്.

രോഗത്തിനെതിരായി വാക്സിനുകൾ വികസിപ്പിച്ചെങ്കിലും ഇതുവരെ വാണിജ്യപരമായി ഒന്നും ലഭ്യമല്ല. രോഗം പടരുന്ന ജീവികളുമായുള്ല സമ്പർക്കം കുറയ്ക്കുന്നതിലൂടെ പ്രതിരോധം കൈവരിക്കാനാകും. [3] [4] [5] ആൻറിബയോട്ടിക് ഡോക്സിസൈക്ലിൻ ഉപയോഗിച്ചാണ് പ്രധാന ചികിത്സ. [2] ശുചിത്വമില്ലായ്മയും തിരക്കും ഉണ്ടാകുമ്പോൾ പകർച്ചവ്യാധികൾ സാധാരണയായി പൊട്ടിപ്പുറപ്പെടുന്നു. [6] ഒരുകാലത്ത് സാധാരണമായിരുന്ന ഈ രോഗം ഇപ്പോൾ അപൂർവമാണ്. തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ, ജപ്പാൻ, വടക്കൻ ഓസ്‌ട്രേലിയ എന്നിവിടങ്ങളിൽ സ്‌ക്രബ് ടൈഫസ് കൂടുതലായി കാണുന്നു. ലോകത്തിലെ ഉഷ്ണമേഖലാ, സബ്-ട്രോപ്പിക്കൽ പ്രദേശങ്ങളിൽ മുറൈൻ ടൈഫസ് സംഭവിക്കുന്നു.

എ.ഡി 1528 മുതൽ ടൈഫസിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരണങ്ങൾ കാണാം. പനി അല്ലെങ്കിൽ മിഥ്യാഭ്രമം എന്നർത്ഥമുള്ള ഗ്രീക്ക് ടെഫോസ് ( τῦφος ) ൽ നിന്നാണ് ഈ പേര് വന്നത്, ഇത് രോഗബാധിതരുടെ മനസ്സിന്റെ അവസ്ഥ വിവരിക്കുന്നു. [7] "ടൈഫോയ്ഡ്" എന്നാൽ "ടൈഫസ് പോലുള്ളവ" എന്നാണ് അർഥം. ടൈഫസ്, ടൈഫോയ്ഡ് എന്നിവ വിവിധ തരം ബാക്ടീരിയകൾ മൂലമുണ്ടാകുന്ന വ്യത്യസ്ത രോഗങ്ങളാണ്. [8]

അടയാളങ്ങളും ലക്ഷണങ്ങളും

[തിരുത്തുക]

ഈ അടയാളങ്ങളും ലക്ഷണങ്ങളും എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസിന്റേതാണ്, കാരണം ഇത് ടൈഫസ് ഗ്രൂപ്പിലെ രോഗങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനമാണ്. [9]

രോഗം ബാധിച്ച് ഒന്നോ രണ്ടോ ആഴ്ചകൾക്കുള്ളിൽ പനിയും, പനി പോലുള്ള ലക്ഷണങ്ങളും പെട്ടെന്നുണ്ടാകുന്നതോടെയാണ് അടയാളങ്ങളും ലക്ഷണങ്ങളും ആരംഭിക്കുന്നത്. [10] രോഗലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടുതുടങ്ങിയ അഞ്ച് മുതൽ ഒൻപത് ദിവസത്തിന് ശേഷം ദേഹത്ത് ചുണങ്ങുകൾ പോലെ കാണപ്പെടും. ഈ ചുണങ്ങു ഒടുവിൽ മുഖം, കൈപ്പത്തികൾ, കാലുകൾ എന്നിവ ഒഴികെ ശരീരത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും വ്യാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മെനിംഗോഎൻ‌സെഫലൈറ്റിസിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ ചുണങ്ങു മുതൽ ആരംഭിച്ച് രണ്ടാമത്തെ അല്ലെങ്കിൽ മൂന്നാമത്തെ ആഴ്ച വരെ തുടരും. പ്രകാശത്തോടുള്ള സംവേദനക്ഷമത (ഫോട്ടോഫോബിയ ), മാനസിക നില തെറ്റൽ ( വിഭ്രാന്തി ) അല്ലെങ്കിൽ കോമ എന്നിവ മെനിംഗോഎൻസ്‌ഫാലിറ്റിസിന്റെ മറ്റ് ലക്ഷണങ്ങളാണ്. ചികിത്സയില്ലാത്ത കേസുകൾ പലപ്പോഴും മാരകമാണ്. 

കാരണങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ഒന്നിലധികം രോഗങ്ങളിൽ അവയുടെ വിവരണങ്ങളിൽ "ടൈഫസ്" എന്ന വാക്ക് ഉൾപ്പെടുന്നു. [11] തരങ്ങളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

അവസ്ഥ ബാക്ടീരിയം റിസർവോയർ / വെക്റ്റർ കുറിപ്പുകൾ
പകർച്ചവ്യാധി ല ouse സ് പരത്തുന്ന ടൈഫസ് റിക്കെറ്റ്‌സിയ പ്രോവാസെക്കി ബോഡി ലൌസ് "ടൈഫസ്" എന്ന പദം വ്യക്തതയില്ലാതെ ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ ഈ അവസ്ഥയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. 
മ്യൂറിൻ ടൈഫസ് അല്ലെങ്കിൽ "എന്റമിക് ടൈഫസ്" റിക്കെറ്റ്‌സിയ ടൈഫി ഫ്ലീകൾ എലികളിൽ
സ്‌ക്രബ് ടൈഫസ് ഓറിയന്റിയ സുത്സുഗാമുഷി ഹാർവെസ്റ്റ് മൈറ്റുകൾ മനുഷ്യർ അല്ലെങ്കിൽ എലികളിൽ
സ്പോട്ടഡ് ഫീവർ റിക്കെറ്റ്‌സിയ സ്പോട്ടഡ് ഫീവർ ഗ്രൂപ്പ് പട്ടുണ്ണി ബൂട്ടോൺ‌യൂസ് പനി, റോക്കി മൗണ്ടൻ സ്പോട്ടഡ് പനി, ക്വീൻസ്‌ലാന്റ് ടിക് ടൈഫസ്, മറ്റ് വകഭേദങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.

പ്രതിരോധം

[തിരുത്തുക]

2020 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് വാക്സിനുകളൊന്നും വാണിജ്യപരമായി ലഭ്യമല്ല. [3] [4] [5] സ്‌ക്രബ് ടൈഫസ് വാക്സിൻ നിലവിൽ വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. [12]

ചികിത്സ

[തിരുത്തുക]

അമേരിക്കൻ പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് അസോസിയേഷൻ ക്ലിനിക്കൽ കണ്ടെത്തലുകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ചികിത്സ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. [13] ചികിത്സയില്ലെങ്കിൽ എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസ് ബാധിച്ചവരിൽ 10% മുതൽ 60% വരെ ആളുകളിൽ മരണം സംഭവിക്കാം, 60 വയസ്സിനു മുകളിലുള്ളവർക്ക് മരണ സാധ്യത കൂടുതലാണ്.  ആൻറിബയോട്ടിക് ഡോക്സിസൈക്ലിൻ നൽകിയാൽ മരണം അസാധാരണമാണ്. എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസ് ബാധിച്ച് ആശുപത്രിയിൽ പ്രവേശിപ്പിച്ച 60 പേരിൽ നടത്തിയ ഒരു പഠനത്തിൽ, ഡോക്സിസൈക്ലിൻ അല്ലെങ്കിൽ ക്ലോറാംഫെനിക്കോൾ നൽകിയപ്പോൾ ആരും മരിച്ചിട്ടില്ല. [14]

എപ്പിഡെമോളജി

[തിരുത്തുക]

ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ കണക്കനുസരിച്ച്, ടൈഫസിൽ നിന്നുള്ള മരണനിരക്ക് പ്രതിവർഷം 5,000,000 ആളുകളിൽ ഒന്ന് ആണ്. [15]

എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസിന്റെ ചില മേഖലകൾ മാത്രമാണ് ഇന്ന് നിലനിൽക്കുന്നത്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം മുതൽ, ബുറുണ്ടി, റുവാണ്ട, എത്യോപ്യ, അൾജീരിയ, തെക്ക്, മധ്യ അമേരിക്ക എന്നിവിടങ്ങളിൽ കേസുകൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [16] [17] [18] [19]

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

മദ്ധ്യ കാലം

[തിരുത്തുക]

രോഗം ആദ്യ വിശ്വസനീയമായ വിവരണം സ്പാനിഷ് നേരെ ബജ ഉപരോധം സമയത്ത് 1489 എഡി ദൃശ്യമാകുമ്പോൾ മൂറുകൾ സമയത്ത് യുദ്ധം ഗ്രെനാഡ (൧൪൮൨-൧൪൯൨). ഈ അക്ക accounts ണ്ടുകളിൽ പനിയുടെ വിവരണങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു; ആയുധങ്ങൾ, പുറം, നെഞ്ച് എന്നിവയിൽ ചുവന്ന പാടുകൾ; ശ്രദ്ധക്കുറവ്, വ്യാകുലതയിലേക്ക് പുരോഗമിക്കുന്നു; ഒപ്പം ഗന്ഗ്രെനൊഉസ് വ്രണം മാംസവും ചീഞ്ഞ് ബന്ധപ്പെട്ട മണം. ഉപരോധസമയത്ത് സ്പെയിൻകാർക്ക് ശത്രുക്കളുടെ ആക്രമണത്തിൽ 3,000 പേരെ നഷ്ടപ്പെട്ടു, പക്ഷേ 17,000 പേർ ടൈഫസ് മൂലം മരിച്ചു. [20]

ആദ്യ കാലത്ത്  "ജയിൽ പനി", "ഗാവോൾ പനി" അല്ലെങ്കിൽ "ആര്യോട്ടിറ്റസ് പനി" എന്നിങ്ങനെ അറിയപ്പെടുന്ന പനി ഇംഗ്ലീഷ് ജയിലുകളിൽ സാധാരണമായിരുന്നു, ആധുനിക ശാസ്ത്ര സമൂഹം അവ ടൈഫസ് ആണെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നു. തടവുകാർ ഇരുണ്ടതും വൃത്തികെട്ടതുമായ മുറികളിൾ തിങ്ങിനിറഞ്ഞ് കഴിയുമ്പോഴാണ് ഇത് സംഭവിച്ചത്. കോടതിയിൽ ഹാജരാക്കുന്ന തടവുകാർ വഴി ചിലപ്പോൾ കോടതിയിലെ അംഗങ്ങളെയും പനി ബാധിക്കും. [21] വധശിക്ഷ ലഭിക്കാവുന്ന കുറ്റങ്ങൾക്ക് വ്യക്തികളെ വധിച്ച ഒരു കാലഘട്ടത്തിൽ, ബ്രിട്ടീഷ് മേഖലയിലെ എല്ലാ പൊതു ആരാച്ചാരും വധിച്ചതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ തടവുകാർ 'ഗാവോൾ പനി' മൂലം മരിച്ചു. 1759-ൽ ഒരു ഇംഗ്ലീഷ് അതോറിറ്റി കണക്കാക്കിയത് ഓരോ വർഷവും തടവുകാരിൽ നാലിലൊന്ന് പേരും ഗാവോൾ പനി ബാധിച്ച് മരിക്കുകയായിരുന്നു എന്നാണ്. ലണ്ടനിൽ , ന്യൂഗേറ്റ് ജയിലിലെ തടവുകാരിൽ ഗാവോൾ പനി പതിവായി പൊട്ടിപ്പുറപ്പെടുകയും പിന്നീട് നഗരത്തിലെ സാധാരണ ജനങ്ങളിലേക്ക് പകരുകയും ചെയ്തു. 1750 മെയ് മാസത്തിൽ ന്യൂഗേറ്റ് ജയിലിനോട് ചേർന്നുള്ള ഓൾഡ് ബെയ്‌ലിയുടെ കോടതിമുറിയിൽ ലണ്ടൻ പ്രഭു മേയർ സർ സാമുവൽ പെനന്റിനും നിരവധി കോടതി ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കും മാരകമായി രോഗം ബാധിച്ചു. [22]

ആധുനിക കാല പകർച്ചവ്യാധികൾ

[തിരുത്തുക]

ഇംഗ്ലീഷ് ആഭ്യന്തരയുദ്ധം, മുപ്പതുവർഷ യുദ്ധം, നെപ്പോളിയൻ യുദ്ധങ്ങൾ എന്നീ കാലയളവിൽ ഉൾപ്പെടെ 16 മുതൽ 19 വരെ നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ യൂറോപ്പിലുടനീളം പകർച്ചവ്യാധികൾ പതിവായി സംഭവിച്ചു. [23]

പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ട്

[തിരുത്തുക]

1812-ൽ നെപ്പോളിയൻ മോസ്കോയിൽ നിന്ന് പിന്മാറിയ സമയത്ത്, റഷ്യക്കാർ കൊന്നതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ ഫ്രഞ്ച് സൈനികർ ടൈഫസ് ബാധിച്ച് മരിച്ചു. [24]

1816 നും 1819 നും ഇടയിൽ അയർലണ്ടിൽ ക്ഷാമകാലത്ത് ഒരു വലിയ രോഗ പകർച്ച സംഭവിച്ചു. ഇതിൽ ഒരു ലക്ഷം പേർ മരിച്ചതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. 1830 കളുടെ അവസാനത്തിൽ ടൈഫസ് വീണ്ടും പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു, 1846 നും 1849 നും ഇടയിൽ മറ്റൊരു വലിയ ടൈഫസ് പകർച്ച ഗ്രേറ്റ് ഐറിഷ് ക്ഷാമകാലത്ത് സംഭവിച്ചു. ഐറിഷ് ടൈഫസ് ഇംഗ്ലണ്ടിലേക്ക് പടർന്നു, അവിടെ ഇതിനെ "ഐറിഷ് പനി" എന്നും വിളിക്കാറുണ്ട്.

കാനഡയിൽ മാത്രം, 1847 മുതൽ 1848 വരെയുള്ള കാലയളവിൽ ലെ ടൈഫസ് പകർച്ചവ്യാധി 20,000 ത്തിലധികം ആളുകളെ കൊന്നു, പ്രധാനമായും ഐറിഷ് കുടിയേറ്റക്കാർ ആയിരുന്നു മരിച്ചത്. അക്കാലത്തെ സാഹചര്യങ്ങളിൽ ആവശ്യമായ ശുചിത്വം എങ്ങനെ നൽകാമെന്ന് ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക് അറിയില്ലായിരുന്നു, രോഗം എങ്ങനെ പടരുന്നുവെന്നും മനസിലായിരുന്നില്ല. [25]

ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ട്

[തിരുത്തുക]

ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിന് മുമ്പ് (1914-1918) പോളണ്ടിലും നിരവധി അയൽരാജ്യങ്ങളിലും ടൈഫസ് രോഗബാധിത പ്രദേശങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്ന്, ലോകമഹായുദ്ധ സമയത്ത് ഇത് പകർച്ചവ്യാധിയായി മാറി. [26] [27] [28] ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത് വെസ്റ്റേൺ ഫ്രണ്ടിലെ സൈനികർക്കായി ഡീലൂസിംഗ് സ്റ്റേഷനുകൾ സ്ഥാപിച്ചു, പക്ഷേ ഈ രോഗം ഈസ്റ്റേൺ ഫ്രണ്ടിലെ സൈന്യത്തെ നശിപ്പിച്ചു, സെർബിയയിൽ മാത്രം 150,000 പേർ ഇത് ബാധിച്ച് മരിച്ചു. [29] രോഗബാധിതരിൽ 10% നും 40% നും ഇടയിലാണ് മരണങ്ങൾ.

1922-ൽ സോവിയറ്റ് പ്രദേശത്ത് ടൈഫസ് പകർച്ചവ്യാധി അതിന്റെ ഉച്ചസ്ഥായിയിലെത്തി, ഏകദേശം 20 മുതൽ 30 ദശക്ഷം വരെ കേസുകൾറഷ്യയിൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു. [30] ടൈഫസ് പോളണ്ടിലെ 4 ദശലക്ഷം ആളുകളെ ബാധിച്ചുവെങ്കിലും, പൊതുജനാരോഗ്യരംഗത്തെ പ്രമുഖരായ ഹെലീൻ സ്പാരോ, റുഡോൾഫ് വീഗൽ എന്നിവരുടെ ശ്രമഫലമായി 1921 ആയപ്പോഴേക്കും ആ രാജ്യത്ത് രോഗം പടരാതിരിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ വിജയിച്ചു. [31] റഷ്യയിൽ ആഭ്യന്തര യുദ്ധ കാലത്ത് എപ്പിഡെമിക് ടൈഫസ് 2-3 ദശലക്ഷം ആളുകളെ കൊന്നു, അവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും സാധാരണക്കാരായിരുന്നു. [28][32] [33] 1937 ലും 1938 ലും ചിലിയിൽ ടൈഫസ് പകർച്ചവ്യാധി ഉണ്ടായിരുന്നു. [34]

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 "Typhus Fevers". www.cdc.gov (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 7 March 2017. Archived from the original on 26 March 2017. Retrieved 26 March 2017.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "Information for Health Care Providers". www.cdc.gov (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 7 March 2017. Archived from the original on 27 March 2017. Retrieved 26 March 2017.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 "Epidemic Typhus". www.cdc.gov (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 7 March 2017. Archived from the original on 26 March 2017. Retrieved 27 March 2017.
  4. ↑ 4.0 4.1 "Scrub Typhus". www.cdc.gov (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 7 March 2017. Archived from the original on 26 March 2017. Retrieved 26 March 2017.
  5. ↑ 5.0 5.1 "Murine Typhus". www.cdc.gov (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Archived from the original on 26 March 2017. Retrieved 26 March 2017.
  6. ↑ "WHO | Typhus". www.who.int. May 1997. Archived from the original on 27 March 2017. Retrieved 26 March 2017.
  7. ↑ Bennett, John E.; Dolin, Raphael; Blaser, Martin J. (2014). Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases E-Book (in ഇംഗ്ലീഷ്). Elsevier Health Sciences. p. 2217. ISBN 9780323263733. Archived from the original on 2017-09-10.
  8. ↑ Evans, Alfred S.; Brachman, Philip S. (2013). Bacterial Infections of Humans: Epidemiology and Control (in ഇംഗ്ലീഷ്). Springer. p. 839. ISBN 9781461553274. Archived from the original on 2017-09-10.
  9. ↑ Levinson, Warren (2010). Review of Medical Microbiology and Immunology (11 ed.). McGraw Hill. ISBN 9780071700283.
  10. ↑ Gary R. Mullen; Lance A. Durden (27 September 2002). Medical and Veterinary Entomology. Academic Press. pp. 58–. ISBN 978-0-08-053607-1. Archived from the original on 10 September 2017.
  11. ↑ Eremeeva, Marina E; Gregory A Dasch. "Rickettsial (Spotted & Typhus Fevers) & Related Infections (Anaplasmosis & Ehrlichiosis)". CDC Centers for Disease Control and Prevention. Archived from the original on 17 May 2014. Retrieved 15 May 2014.
  12. ↑ Chattopadhyay, S; Richards, AL (2007). "Scrub typhus vaccines: past history and recent developments". Human Vaccines. 3 (3): 73–80. doi:10.4161/hv.3.3.4009. PMID 17375000.
  13. ↑ Heymann, David (2015). Control of communicable diseases manual : an official report of the American Public Health Association. Washington, DC: APHA Press, an imprint of the American Public Health Association. pp. 661–668. ISBN 9780875530185.
  14. ↑ MATOSSIAN RM, THADDEUS J, GARABEDIAN GA (1963). "Outbreak of epidemic typhus in the northern region of Saudi Arabia". Am J Trop Med Hyg. 12: 82–90. doi:10.4269/ajtmh.1963.12.82. PMID 13933690.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  15. ↑ WHO Statistical Information System (WHOSIS) Archived 2010-02-21 at the Wayback Machine.
  16. ↑ Raoult, D (1997). "Jail fever (epidemic typhus) outbreak in Burundi". Emerg Infect Dis. 3 (3): 357–60. doi:10.3201/eid0303.970313. PMC 2627627. PMID 9284381.
  17. ↑ Mokrani (2004). "Reemerging threat of epidemic typhus in Algeria". J Clin Microbiol. 42 (8): 3898–900. doi:10.1128/jcm.42.8.3898-3900.2004. PMC 497610. PMID 15297561.
  18. ↑ "Epidemic typhus risk in Rwandan refugee camps". Wkly Epidemiol Rec. 69 (34): 259. 1994. PMID 7947074.
  19. ↑ Perine, PL (1992). "A clinico-epidemiological study of epidemic typhus in Africa". Clin Infect Dis. 14 (5): 1149–58. doi:10.1093/clinids/14.5.1149. PMID 1600020.
  20. ↑ Zinsser, Hans (1960). Rats, Lice and History. Bantam Classic. p. 186.
  21. ↑ Ralph D. Smith, "Comment, Criminal Law—Arrest—The Right to Resist Unlawful Arrest", 7 NAT. RESOURCES J. 119, 122 n.16 (1967) (hereinafter Comment) (citing John Howard, The State of Prisons 6–7 (1929)) (Howard's observations are from 1773 to 1775). Copied from State v. Valentine (May 1997) 132 Wn.2d 1, 935 P.2d 1294
  22. ↑ Gordon, Charles The Old Bailey and Newgate Archived 2016-03-12 at the Wayback Machine. pp.331–2. T. Fisher Unwin, London, 1902
  23. ↑ War and Pestilence Archived 2009-09-21 at the Wayback Machine.. Time magazine
  24. ↑ The Historical Impact of Epidemic Typhus Archived 2009-11-06 at the Wayback Machine.. Joseph M. Conlon.
  25. ↑ "M993X.5.1529.1 | The government inspector's office". McCord Museum. Montreal. Archived from the original on 8 April 2011. Retrieved 22 January 2012.
  26. ↑ "Health, Disease, Mortality; Demographic Effects | International Encyclopedia of the First World War (WW1)". encyclopedia.1914-1918-online.net. Retrieved 2021-02-26.
  27. ↑ Goodall, E. W. (April 23, 1920). "Typhus Fever in Poland, 1916 to 1919". Section of Epidemiology and State Medicine.
  28. ↑ 28.0 28.1 "Typhus, War, and Vaccines". History of Vaccines (in ഇംഗ്ലീഷ്). Archived from the original on 2021-02-28. Retrieved 2021-02-26.
  29. ↑ Pennington, Hugh (2019-01-10). "The impact of infectious disease in war time: a look back at WW1". Future Microbiology. 14 (3): 165–168. doi:10.2217/fmb-2018-0323. ISSN 1746-0913.
  30. ↑ Patterson KD (1993). "Typhus and its control in Russia, 1870–1940". Med Hist. 37 (4): 361–381 [378]. doi:10.1017/s0025727300058725. PMC 1036775. PMID 8246643.
  31. ↑ Paul Weindling. International Health Organisations and Movements, 1918–1939. Cambridge University Press 1995, p. 99.
  32. ↑ Andrew W. Artenstein. Vaccines: A Biography. Springer 2010, p. 250
  33. ↑ David G. Rempel. A Mennonite Family in Tsarist Russia and the Soviet Union, 1789–1923. University of Toronto Press 2011, p. 249
  34. ↑ Fever in Chile[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ടൈഫസ്&oldid=3921138" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്