Jump to content

വ്യാജ വാർത്ത

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

തെറ്റായതോ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതോ ആയ വിവരങ്ങൾ (തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ, പ്രചരണം, തട്ടിപ്പുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെ) വാർത്തയായി അവതരിപ്പിക്കുന്നത് ആണ് വ്യാജ വാർത്ത എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യാജവാർത്തകൾ പലപ്പോഴും ഒരു വ്യക്തിക്കോ സ്ഥാപനത്തിനോ അപകീർത്തി വരുത്തുന്നതിനോ അല്ലെങ്കിൽ പരസ്യ വരുമാനത്തിലൂടെ പണം സമ്പാദിക്കുന്നതിനോ ലക്ഷ്യമിട്ട് ചെയ്യാറുണ്ട്.[1][2] ചരിത്രത്തിലുടനീളം തെറ്റായ വാർത്തകൾ എല്ലായ്‌പ്പോഴും പ്രചരിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, "ഫേക്ക് ന്യൂസ്" എന്ന പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ചത് 1890 കളിൽ പത്രങ്ങളിൽ സെൻസേഷണൽ റിപ്പോർട്ടുകൾ സാധാരണമായിരുന്നപ്പോഴാണ്.[3][4] എന്നിരുന്നാലും, ഈ പദത്തിന് ഒരു നിശ്ചിത നിർവചനം ഇല്ല. വാർത്തയായി അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഏത് തരത്തിലുള്ള തെറ്റായ വിവരങ്ങളും ആയി ഇത് വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. വ്യാജ വാർത്തകളിൽ, ദോഷകരമായ ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത് ഉൾപ്പെടുന്നു, ഇത് പ്രത്യേകിച്ച് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് സമയത്ത് കൂടുതൽ പ്രചരിക്കപ്പെടുന്നു. ചില നിർവചനങ്ങളിൽ, വ്യാജ വാർത്തകളിൽ യഥാർത്ഥമെന്ന് തെറ്റായി വ്യാഖ്യാനിച്ച ആക്ഷേപഹാസ്യ ലേഖനങ്ങളും ടെക്‌സ്‌റ്റിൽ പിന്തുണയ്‌ക്കാത്ത സെൻസേഷണലിസ്റ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ക്ലിക്ക്ബെയ്റ്റ് തലക്കെട്ടുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്ന ലേഖനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. തെറ്റായ വാർത്തകളുടെ ഈ വൈവിധ്യം കാരണം, ഗവേഷകർ കൂടുതൽ നിഷ്പക്ഷവും വിജ്ഞാനപ്രദവുമായ ഒരു പദമായി ഇൻഫർമേഷൻ ഡിസോർഡർ ഉപയോഗിച്ച് തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.

സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെ, പ്രത്യേകിച്ച് ഫേസ്ബുക്ക് ന്യൂസ് ഫീഡിൻ്റെ സമീപകാല വർദ്ധനയോടെ വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വ്യാപനം വർദ്ധിച്ചു, ഈ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ ക്രമേണ മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങളിലേക്ക് പോലും ഒഴുകുന്നു. രാഷ്ട്രീയ ധ്രുവീകരണം, പക്ഷപാതം, സോഷ്യൽ മീഡിയ അൽഗരിതങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ നിരവധി ഘടകങ്ങൾ വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വ്യാപനത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.[1][5][6][7][8]

വ്യാജവാർത്തകൾക്ക് യഥാർത്ഥ വാർത്തകളുടെ ശ്രദ്ധ കുറയ്ക്കാൻ കഴിയും. ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു ബസ്ഫീഡ് (BuzzFeed) ന്യൂസ് വിശകലനം, 2016 ലെ യുഎസ് പ്രസിഡൻ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെക്കുറിച്ചുള്ള മുൻനിര വ്യാജ വാർത്തകൾക്ക് ഫേസ്ബുക്കിൽ പ്രധാന മാധ്യമങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പ്രധാന വാർത്തകളേക്കാൾ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ ലഭിച്ചതായി കണ്ടെത്തി. മാധ്യമ കവറേജിലുള്ള വിശ്വാസത്തെ ദുർബലപ്പെടുത്താനുള്ള കഴിവും ഇതിന് ഉണ്ട്. വിശ്വസനീയമായ വാർത്തകളിൽ സംശയം ജനിപ്പിക്കാനും ഈ പദം ചിലപ്പോഴൊക്കെ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്, മുൻ യുഎസ് പ്രസിഡൻ്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് തന്നെക്കുറിച്ച് ഉള്ള എന്തെങ്കിലും നെഗറ്റീവ് പത്രവാർത്തയെ വിവരിക്കാൻ ഈ പദം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്.

വ്യാജ വാർത്തകൾക്കെതിരെ പോരാടുന്നതിനുള്ള ഒന്നിലധികം തന്ത്രങ്ങൾ നിലവിൽ സജീവമായി ഗവേഷണം നടത്തുന്നു. ചില സ്വേച്ഛാധിപത്യ, ജനാധിപത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയക്കാർ, സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെയും വെബ് സെർച്ച് എഞ്ചിനുകളുടെയും വ്യത്യസ്ത രൂപങ്ങളിൽ പ്രചരിക്കുന്ന വിവിധ തരത്തിലുള്ള വ്യാജ വാർത്തകൾക്കായി ഫലപ്രദമായ സ്വയം നിയന്ത്രണവും നിയമപരമായ-നിർബന്ധിത നിയന്ത്രണവും ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.

വ്യാജ വാർത്തകകളുടെ നിർവ്വചനം

[തിരുത്തുക]

തെറ്റായതോ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതോ ആയ വിവരങ്ങൾ വാർത്തയായി അവതരിപ്പിക്കുന്നത് ആണ് വ്യാജവാർത്തകൾ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.[6][9] വ്യാജ വാർത്തകൾ, അല്ലെങ്കിൽ വ്യാജ വാർത്ത വെബ്‌സൈറ്റുകൾക്ക് വാസ്‌തവത്തിൽ യാതൊരു അടിസ്ഥാനവുമില്ല, എന്നാൽ വസ്തുതാപരമായി ശരിയായത് എന്ന രീതിയിൽ ആണ് അവ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. [10] ബുൾഷിറ്റ്, ഹോക്സ് ന്യൂസ്, സ്യൂഡോ ന്യൂസ്, ജങ്ക് ന്യൂസ് എന്നിവയാണ് ഓവർലാപ്പിംഗ് പദങ്ങൾ.[11] മാധ്യമ പണ്ഡിതനായ നോളൻ ഹിഗ്ഡൺ വ്യാജ വാർത്തകളെ നിർവചിച്ചിരിക്കുന്നത് "തെറ്റായ അല്ലെങ്കിൽ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന ഉള്ളടക്കം വാർത്തയായി അവതരിപ്പിക്കുകയും സംഭാഷണം, എഴുത്ത്, അച്ചടി, ഇലക്ട്രോണിക്, ഡിജിറ്റൽ മാർഗ്ഗങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള ഫോർമാറ്റുകളിൽ പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക" എന്നാണ്.[12] മിക്ക നിർവചനങ്ങളും ഉള്ളടക്ക കൃത്യതയിലും ഫോർമാറ്റിലും കർശനമായി ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുമ്പോൾ, നിലവിലെ ഗവേഷണങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത് ഉള്ളടക്കത്തിൻ്റെ വാചാടോപ ഘടന വ്യാജ വാർത്തകളുടെ ധാരണയിൽ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുമെന്നാണ്.[13]

വ്യാജവാർത്തകളുടെ ഉദ്ദേശവും ലക്ഷ്യവും പ്രധാനമാണ്. ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ, വ്യാജവാർത്തകൾ, അതിശയോക്തി ഉപയോഗിക്കുന്നവയും കബളിപ്പിക്കുന്നതിനുപകരം രസിപ്പിക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതുമായ ആക്ഷേപഹാസ്യമായിരിക്കാം. ആശയ പ്രചാരണത്തിന് വേണ്ടിയും വ്യാജവാർത്ത സൃഷ്ടിക്കാം.[1][14] യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്കയുടെയും 2010-കളിലെ അതിൻ്റെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയകളുടെയും പശ്ചാത്തലത്തിൽ, വ്യാജവാർത്തകൾ കാര്യമായ വിവാദങ്ങളും വാദപ്രതിവാദങ്ങളും സൃഷ്ടിച്ചു, ചില കമൻ്റേറ്റർമാർ അതിനെ ധാർമ്മിക പരിഭ്രാന്തിയോ മാസ് ഹിസ്റ്റീരിയയോ ആയി നിർവചിക്കുന്നു, മറ്റുള്ളവർ പൊതുജന വിശ്വാസത്തിന് കേടുപാടുകൾ വരുത്തുന്നതിനെക്കുറിച്ച് ആശങ്കാകുലരാണ്.[15][16][17] മാധ്യമ കവറേജിലുള്ള വിശ്വാസത്തെ ദുർബലപ്പെടുത്താനുള്ള കഴിവ് ഇതിന് ഉണ്ട്. [18] വിശ്വസനീയമായ മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങളെ സംശയിക്കുന്നതിനും ഈ പദം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്.[19][20]

2017 ജനുവരിയിൽ, യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡം ഹൗസ് ഓഫ് കോമൺസ് "വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രതിഭാസത്തെക്കുറിച്ച്" ഒരു പാർലമെൻ്ററി അന്വേഷണം ആരംഭിച്ചു.[21]

2016-ൽ, പോളിറ്റിഫാക്റ്റ് ആ വർഷത്തെ തിരഞ്ഞെടുത്ത നുണയായി "വ്യാജ വാർത്ത"യെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. പ്രസിഡൻ്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് വിജയിച്ച ആ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്‌സ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വർഷത്തിൽ ധാരാളം വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിച്ചിരുന്നു എന്നതിനാൽ ആയിരുന്നു വ്യാജവാർത്ത എന്ന പൊതുവായ പദം തിരഞ്ഞെടുത്തത്. 2016-ൽ, ഓക്‌സ്‌ഫോർഡ് നിഘണ്ടു പോസ്റ്റ്-ട്രൂത്തിനെ ആ വർഷത്തെ വാക്കായി തിരഞ്ഞെടുത്തു.[22]

വേരുകൾ

[തിരുത്തുക]
യുനെസ്കോയുടെ വേൾഡ് ട്രെൻഡ് റിപ്പോർട്ടിൽ നിന്നുള്ള "വ്യാജ വാർത്ത"യുടെ വേരുകൾ[23]

പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിലെയും വടക്കേ അമേരിക്കയിലെയും തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പശ്ചാത്തലത്തിൽ "വ്യാജ വാർത്ത" എന്ന പദത്തിന് പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചു. [23] ബൗൺഗ്രു, ഗ്രേ, വെൻറുറിനി, മൗറി എന്നിവരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "ഡസൻ കണക്കിന് മറ്റ് ബ്ലോഗുകൾ ശേഖരിക്കുകയും നൂറുകണക്കിന് വെബ്‌സൈറ്റുകൾ വീണ്ടും സംപ്രേക്ഷണം ചെയ്യുകയും ആയിരക്കണക്കിന് സോഷ്യൽ മീഡിയ അക്കൗണ്ടുകളിൽ ക്രോസ്-പോസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും ലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകൾ വായിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ" ഒരു നുണ വ്യാജ വാർത്തയാകുന്നു. [24] ഓൺലൈൻ ബിസിനസ്സ് മോഡലുകളുടെ വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സ്വഭാവം കൃത്യതയ്ക്ക് പകരം "ക്ലിക്ക് കിട്ടാൻ യോഗ്യമായ" വിവരങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു. [25]

ജനപ്രീതിയും വൈറൽ വ്യാപനവും

[തിരുത്തുക]

വിവിധ മാധ്യമങ്ങളിലും പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകളിലും വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. പരമ്പരാഗത പത്രങ്ങളെയും മാസികകളെയും അപേക്ഷിച്ച് 60% അമേരിക്കക്കാരും സോഷ്യൽ മീഡിയയിലൂടെ വാർത്തകൾ ആക്സസ് ചെയ്യുന്നുവെന്ന് പ്യൂ റിസർച്ച് സെൻ്ററിലെ ഗവേഷകർ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. [26] സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെ ജനപ്രീതിയോടെ, വ്യക്തികൾക്ക് വ്യാജ വാർത്തകളും തെറ്റായ വിവരങ്ങളും എളുപ്പത്തിൽ ആക്സസ് ചെയ്യാൻ കഴിയും. 2016 ലെ യുഎസ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ വേളയിൽ ഫേസ്ബുക്കിൽ വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിച്ചത് പോലെ, 2012 ലെ ഇറ്റലിയിലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിനിടെ സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ തെറ്റായ വാർത്തകൾ അതിവേഗം പ്രചരിച്ചതും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. [27]

പൊതുജനങ്ങൾക്കിടയിൽ വ്യാജവാർത്തകൾ വൈറലാകുന്ന പ്രവണതയുണ്ട്. ട്വിറ്റർ പോലുള്ള സോഷ്യൽ മീഡിയ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകൾ ഉള്ളതിനാൽ, തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ വേഗത്തിൽ പ്രചരിക്കുന്നത് എളുപ്പമാകും. തെറ്റായ രാഷ്ട്രീയ വിവരങ്ങൾ മറ്റ് തെറ്റായ വാർത്തകളേക്കാൾ "മൂന്ന് മടങ്ങ്" വേഗത്തിൽ പ്രചരിക്കുന്നതായി ഗവേഷണം കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. [28] ട്വിറ്ററിൽ, തെറ്റായ ട്വീറ്റുകൾക്ക് സത്യസന്ധമായ ട്വീറ്റുകളേക്കാൾ റീട്വീറ്റ് ചെയ്യാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുതലാണ്. അതിലുപരിയായി, ബോട്ടുകൾക്കും ക്ലിക്ക് ഫാമുകൾക്കും വിരുദ്ധമായി തെറ്റായ വാർത്തകളും വിവരങ്ങളും പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിൽ ഉത്തരവാദികൾ മനുഷ്യരാണ്. തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കാനുള്ള മനുഷ്യരുടെ പ്രവണത മനുഷ്യൻ്റെ പെരുമാറ്റവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു; ഗവേഷണമനുസരിച്ച്, ആശ്ചര്യകരവും പുതിയതുമായ സംഭവങ്ങളിലേക്കും വിവരങ്ങളിലേക്കും മനുഷ്യർ ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു, അതിൻ്റെ ഫലമായി തലച്ചോറിൽ ഉയർന്ന ഉത്തേജനം ഉണ്ടാകുന്നു. [29] [30] കൂടാതെ, വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിൽ "മോട്ടിവേറ്റഡ് റീസനിങ്" ഒരു പങ്കുവഹിക്കുന്നതായി കണ്ടെത്തി. [31] ഇത് ആത്യന്തികമായി മനുഷ്യരെ സാധാരണയായി ക്ലിക്ക്ബെയ്റ്റും കണ്ണഞ്ചിപ്പിക്കുന്ന ശീർഷകങ്ങളും കൊണ്ട് തയ്യാറാക്കപ്പെടുന്ന തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ റീട്വീറ്റ് ചെയ്യുന്നതിനോ പങ്കിടുന്നതിനോ നയിക്കുന്നു. വിവരങ്ങൾ സത്യമാണോ എന്ന് പരിശോധിക്കാൻ ആളുകൾ വിമുഖത കാട്ടുന്നതിനാൽ, തെറ്റായ വാർത്തയുടെ ഒരു ഭാഗത്തിന് ചുറ്റും വൻതോതിൽ ഓൺലൈൻ കമ്മ്യൂണിറ്റികൾ രൂപം കൊള്ളുന്നു.

അതിന്റെ ദോഷകരമായ ഫലങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

2017-ൽ, വേൾഡ് വൈഡ് വെബിൻ്റെ ഉപജ്ഞാതാവായ ടിം ബെർണേഴ്‌സ്-ലീ ഇൻ്റർനെറ്റിന് യഥാർത്ഥത്തിൽ "മനുഷ്യരാശിയെ സേവിക്കാൻ" കഴിയണമെങ്കിൽ ആദ്യം പരിഹരിക്കേണ്ട ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട മൂന്ന് ഇൻ്റർനെറ്റ് ട്രെൻഡുകളിലൊന്നാണ് വ്യാജവാർത്തയെന്ന് പറയുകയുണ്ടായി. പരിഹരിക്കേണ്ട മറ്റ് രണ്ട് പ്രവണതകൾ പൗരന്മാരുടെ നിരീക്ഷണ ആവശ്യങ്ങൾക്കും സൈബർ-യുദ്ധ ആവശ്യങ്ങൾക്കുമായി ഗവൺമെൻ്റുകൾ ഇൻ്റർനെറ്റ് ഉപയോഗിക്കുന്നതിലെ സമീപകാല വർദ്ധനവ് ആയിരുന്നു. [32]

മുമ്പ് പത്രപ്രവർത്തകനായിരുന്ന ടെറി പ്രാറ്റ്‌ചെറ്റ് എന്ന എഴുത്തുകാരനാണ് ഇൻ്റർനെറ്റിൽ വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് ആദ്യം ആശങ്കപ്പെട്ടത്. 1995-ൽ മൈക്രോസോഫ്റ്റിൻ്റെ സ്ഥാപകനായ ബിൽ ഗേറ്റ്‌സുമായുള്ള ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു, "ഞാൻ എന്നെത്തന്നെ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ സംതിംഗ് അല്ലെങ്കിൽ മറ്റെന്തെങ്കിലും എന്ന് വിളിക്കുന്നു, ഹോളോകോസ്റ്റ് നടന്നില്ല, രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിന് യഹൂദന്മാരാണ് പൂർണ്ണമായും ഉത്തരവാദികൾ എന്ന വ്യാജപ്രബന്ധം പ്രചരിപ്പിക്കാൻ ഞാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഇൻറർനെറ്റിൽ അത്, വിദഗ്ധ അവലോകനത്തിനും മറ്റും വിധേയമായിട്ടുള്ള ഏതൊരു ചരിത്ര ഗവേഷണത്തിൻ്റെയും അതേ നിബന്ധനകളിൽ ലഭ്യമാണ്. നെറ്റിൽ കിട്ടുന്ന ഇത്തരം വിവരങ്ങൾക്ക് എന്തെങ്കിലും അടിസ്ഥാനം ഉണ്ടോ അതോ ആരെങ്കിലും ഇത് മനപ്പൂർവ്വം ഉണ്ടാക്കിയതാണോ എന്ന് കണ്ടെത്താൻ ഒരു മാർഗവുമില്ല." ഗേറ്റ്‌സ് ഇതിൽ ശുഭാപ്തിവിശ്വാസവും വിയോജിപ്പും പ്രകടിപ്പിച്ചു, നെറ്റിലെ അധികാരികൾ അച്ചടിയേക്കാൾ വളരെ സങ്കീർണ്ണമായ രീതിയിൽ വസ്തുതകളും മറ്റും സൂചികയിലാക്കുമെന്നും പരിശോധിക്കുമെന്നും പറഞ്ഞു. എന്നാൽ ഇൻ്റർനെറ്റ് എങ്ങനെ വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുമെന്നും നിയമാനുസൃതമാക്കുമെന്നും കൂടുതൽ കൃത്യമായി പ്രവചിച്ചത് പ്രാച്ചെറ്റാണ്.[33]

1990-കളിൽ ഇൻ്റർനെറ്റ് ആദ്യമായി പൊതു ഉപയോഗത്തിന് പ്രാപ്യമായപ്പോൾ, അതിൻ്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം വിവരങ്ങൾ അന്വേഷിക്കുന്നതിനും ആക്സസ് ചെയ്യുന്നതുമായിരുന്നു.[34] ഇൻറർനെറ്റിൽ വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചു തുടങ്ങിയതോടെ, ആളുകൾക്ക് സത്യസന്ധമായ വിവരങ്ങൾ അറിയുന്നത് ബുദ്ധിമുട്ടാക്കി. വ്യാജവാർത്തകളുടെ ആഘാതം ലോകമെമ്പാടും ഒരു പ്രതിഭാസമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. വ്യാജ വാർത്തകൾ പലപ്പോഴും വ്യാജ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകളുടെ ഉപയോഗത്തിലൂടെയാണ് പ്രചരിക്കുന്നത്, വിശ്വാസ്യത നേടുന്നതിനായി, ശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റുന്ന വാർത്തകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ അവർ വൈദഗ്ദ്ധ്യം നേടുന്നു, ഇത് പലപ്പോഴും അറിയപ്പെടുന്ന വാർത്താ ഉറവിടങ്ങളെ പോലെയുള്ള ഉറവിടങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു.[35][36][37] "തമാശയ്ക്ക്" വേണ്ടിയാണ് താൻ ഇത് ചെയ്യുന്നതെന്ന് പറഞ്ഞ ജസ്റ്റിൻ കോളർ, തൻ്റെ വ്യാജ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകളിലെ പരസ്യത്തിൽ നിന്ന് പ്രതിമാസം 10,000 യുഎസ് ഡോളർ സമ്പാദിച്ചതായി സൂചിപ്പിച്ചു.[38][39]

പരമ്പരാഗത പ്രിൻ്റ്, ടിവി ഔട്ട്‌ലെറ്റുകളെ അപേക്ഷിച്ച് വ്യാജവാർത്തകൾ സോഷ്യൽ മീഡിയയെയും ഓൺലൈൻ അധിഷ്‌ഠിത ഔട്ട്‌ലെറ്റുകളെയും ദോഷകരമായി ബാധിക്കുന്നുവെന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ തെളിയിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒരു സർവേയിൽ, വ്യാജ വാർത്തകളെക്കുറിച്ച് അറിഞ്ഞതിന് ശേഷം 24% ആളുകൾ മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങളിലെ വാർത്തകളിൽ അവിശ്വസിക്കുമ്പോൾ, 58% ആളുകൾക്ക് സോഷ്യൽ മീഡിയ വാർത്തകളിൽ വിശ്വാസം കുറവാണെന്ന് കണ്ടെത്തി.[40] 2019-ൽ, ഫോബ്‌സിനുവേണ്ടി ജനറേഷൻ ആൽഫയെക്കുറിച്ച് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്ത എഴുത്തുകാരി ക്രിസ്റ്റീൻ മൈക്കൽ കാർട്ടർ, തലമുറയുടെ മൂന്നിലൊന്ന് പേർ മാധ്യമങ്ങളിൽ നിന്ന് തെറ്റായതോ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതോ ആയ വിവരങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കുന്നുവെന്ന് പ്രസ്താവിച്ചു. [41]

വ്യാജ വാർത്തകളുടെ തരങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ഫസ്റ്റ് ഡ്രാഫ്റ്റ് ന്യൂസിൻ്റെ ക്ലെയർ വാർഡിൽ ഏഴ് തരം വ്യാജ വാർത്തകളെ വിശദീകരിക്കുന്നു: [42]

  1. ആക്ഷേപഹാസ്യം അല്ലെങ്കിൽ പാരഡി ("ഹാനി വരുത്താൻ ഉദ്ദേശമില്ല, പക്ഷേ കബളിപ്പിക്കാനുള്ള കഴിവുണ്ട്")
  2. ഫാൾസ് കണക്ഷൻ ("തലക്കെട്ടുകളോ ദൃശ്യങ്ങളോ അടിക്കുറിപ്പുകളോ ഉള്ളടക്കത്തെ പിന്തുണയ്ക്കാത്തപ്പോൾ")
  3. തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന ഉള്ളടക്കം (" ഒരു പ്രശ്നം അല്ലെങ്കിൽ ഒരു വ്യക്തിയെ രൂപപ്പെടുത്താൻ വിവരങ്ങളുടെ തെറ്റായ ഉപയോഗം")
  4. തെറ്റായ സന്ദർഭം ("യഥാർത്ഥ ഉള്ളടക്കം തെറ്റായ സന്ദർഭോചിത വിവരങ്ങളുമായി ചേർന്ന് പങ്കിടുമ്പോൾ")
  5. വഞ്ചനാപരമായ ഉള്ളടക്കം ("യഥാർത്ഥ ഉറവിടങ്ങൾ തെറ്റായതും നിർമ്മിച്ചതുമായ ഉറവിടങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റി സ്ഥാപിക്കുമ്പോൾ")
  6. കൃത്രിമമായ ഉള്ളടക്കം ("വഞ്ചിക്കാൻ യഥാർത്ഥ വിവരങ്ങളോ ചിത്രങ്ങളോ കൃത്രിമം കാണിക്കുമ്പോൾ")
  7. കെട്ടിച്ചമച്ച ഉള്ളടക്കം ("പുതിയ ഉള്ളടക്കം 100% തെറ്റാണ്, അത് വഞ്ചിക്കാനും ദോഷം ചെയ്യാനും രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌തിരിക്കുന്നു")

സയിന്റിഫിക്ക് ഡിനൈലിസം (ശാസ്ത്രീയമായ നിഷേധം) എന്നത് വ്യാജവാർത്തകളുടെ മറ്റൊരു തരമാണ്, അത് ശക്തമായ മുൻകാല വിശ്വാസങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനായി തെറ്റായതോ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതോ ആയ വസ്തുതകൾ ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്ന പ്രവർത്തനമായി നിർവചിക്കപ്പെടുന്നു. [43]

തിരിച്ചറിയൽ

[തിരുത്തുക]
വ്യാജ വാർത്തകൾ എങ്ങനെ കണ്ടെത്താം എന്ന ഇൻഫോഗ്രാഫിക്, ഇൻ്റർനാഷണൽ ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് ലൈബ്രറി അസോസിയേഷൻസ് ആൻഡ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂഷൻസ് പുറത്തിറക്കിയത്

ഒരു അക്കാദമിക് ലൈബ്രറി ഗൈഡ് പറയുന്നതനുസരിച്ച്, വ്യാജവാർത്തകളുടെ നിരവധി പ്രത്യേക വശങ്ങൾ വ്യാജ വാർത്തകൾ തിരിച്ചറിയാനും അങ്ങനെ അനാവശ്യമായി സ്വാധീനിക്കപ്പെടാതിരിക്കാനും സഹായിച്ചേക്കാം. [44] വ്യാജ വാർത്തകളിൽ ക്ലിക്ക്ബെയ്റ്റ്, ആശയ പ്രചരണം, ആക്ഷേപഹാസ്യം / പാരഡി , സ്ലോപ്പി ജേണലിസം, തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്ന തലക്കെട്ടുകൾ, കൃത്രിമം, കിംവദന്തികൾ, തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ, മാധ്യമ പക്ഷപാതം, പ്രേക്ഷക പക്ഷപാതം, കണ്ടന്റ് ഫാമുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.

ഇൻ്റർനാഷണൽ ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് ലൈബ്രറി അസോസിയേഷൻസ് ആൻഡ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂഷൻസ് (IFLA) വ്യാജവാർത്തകൾ തിരിച്ചറിയാൻ ആളുകളെ സഹായിക്കുന്നതിന് ഡയഗ്രം രൂപത്തിൽ (വലതുവശത്തുള്ള ചിത്രം) ഒരു സംഗ്രഹം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. [45] അതിലെ പ്രധാന പോയിൻ്റുകൾ ഇവയാണ്:

  1. ഉറവിടം പരിഗണിക്കുക (അതിൻ്റെ ദൗത്യവും ഉദ്ദേശ്യവും മനസ്സിലാക്കാൻ)
  2. തലക്കെട്ടിനപ്പുറം വായിക്കുക (കഥ മുഴുവൻ മനസ്സിലാക്കാൻ)
  3. രചയിതാക്കളെ പരിശോധിക്കുക (അവർ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഉള്ളവരും വിശ്വസനീയരുമാണോ എന്ന് കാണാൻ)
  4. പിന്തുണയ്ക്കുന്ന ഉറവിടങ്ങൾ വിലയിരുത്തുക (അവർ ക്ലെയിമുകളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ)
  5. പ്രസിദ്ധീകരണ തീയതി പരിശോധിക്കുക (കഥ പ്രസക്തവും കാലികവുമാണോ എന്ന് കാണാൻ)
  6. ഇതൊരു തമാശയാണോ എന്ന് ചോദിക്കുക (ഇത് ആക്ഷേപഹാസ്യമാണോ എന്ന് നിർണ്ണയിക്കാൻ)
  7. നിങ്ങളുടെ സ്വന്തം പക്ഷപാതങ്ങൾ അവലോകനം ചെയ്യുക (അവ നിങ്ങളുടെ മുൻവിധിയെ ബാധിക്കുന്നുണ്ടോ എന്ന് കാണാൻ)
  8. വിദഗ്ധരോട് ചോദിക്കുക (അറിവുള്ള സ്വതന്ത്രരായ ആളുകളിൽ നിന്ന് സ്ഥിരീകരണം നേടുന്നതിന്). [46]

2015-ൽ ആരംഭിച്ച ഇൻ്റർനാഷണൽ ഫാക്റ്റ് ചെക്കിംഗ് നെറ്റ്‌വർക്ക് (IFCN), വസ്തുതാ പരിശോധനയിലെ അന്താരാഷ്ട്ര സഹകരണ ശ്രമങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുകയും പരിശീലനം നൽകുകയും തത്വങ്ങളുടെ ഒരു കോഡ് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[47] 2017-ൽ അവർ പത്രപ്രവർത്തന സംഘടനകൾക്കായി ഒരു അപേക്ഷാ, പരിശോധനാ പ്രക്രിയയും അവതരിപ്പിച്ചു.[48]

2017 അധ്യയന വർഷം മുതൽ, തായ്‌വാനിലെ കുട്ടികൾ വിമർശനാത്മക വായനയും ഉറവിടങ്ങളുടെ മൂല്യനിർണ്ണയവും പഠിപ്പിക്കുന്നതിന് രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌തിരിക്കുന്ന ഒരു പുതിയ പാഠ്യപദ്ധതി പഠിക്കുന്നു. "മാധ്യമ സാക്ഷരത" എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഈ കോഴ്‌സ് ന്യൂ ഇൻഫർമേഷൻ സൊസൈറ്റിയിൽ ജേണലിസത്തിൽ പരിശീലനം നൽകുന്നു.[49]

ഓൺലൈൻ തിരിച്ചറിയൽ

[തിരുത്തുക]

കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി വ്യാജവാർത്തകൾ കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. [50] ഈ വ്യാജ വാർത്താ ലേഖനങ്ങൾ ഒന്നുകിൽ ക്ലിക്ക് ബെയ്റ്റായി അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ലക്ഷ്യത്തിനായി ആക്ഷേപഹാസ്യ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകളും വ്യക്തിഗത വെബ്‌സൈറ്റുകളും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു.[50] തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ മനഃപൂർവ്വം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനാൽ, അത്തരം ലേഖനങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നത് വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്.[51] വിവരങ്ങളുടെ ഉറവിടം തിരിച്ചറിയുമ്പോൾ, ഇമെയിലിൻ്റെയും സോഷ്യൽ മീഡിയ ഇടപെടലുകളുടെയും ഉള്ളടക്കം ഉൾപ്പെടെ എന്നാൽ അതിൽ മാത്രം പരിമിതപ്പെടുത്താതെ നിരവധി ആട്രിബ്യൂട്ടുകൾ നോക്കണം. പ്രത്യേകിച്ചും, യഥാർത്ഥ ലേഖനങ്ങളേക്കാൾ വ്യാജ വാർത്തകളിൽ ഭാഷ സാധാരണഗതിയിൽ കൂടുതൽ പ്രകോപനപരമാണ്, കാരണം ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാക്കുകയും ക്ലിക്കുകൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ് ഇതിൻ്റെ ഉദ്ദേശ്യം. [51]

വിവരങ്ങളുടെ ഉറവിടം തിരിച്ചറിയുമ്പോൾ, ഇമെയിലിൻ്റെയും സോഷ്യൽ മീഡിയ ഇടപെടലുകളുടെയും ഉള്ളടക്കം ഉൾപ്പെടെ എന്നാൽ അതിൽ മാത്രം പരിമിതപ്പെടുത്താതെ നിരവധി ആട്രിബ്യൂട്ടുകൾ നോക്കണം. പ്രത്യേകിച്ചും, യഥാർത്ഥ ലേഖനങ്ങളേക്കാൾ വ്യാജ വാർത്തകളിൽ ഭാഷ സാധാരണഗതിയിൽ കൂടുതൽ പ്രകോപനപരമാണ്, കാരണം ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാക്കുകയും ക്ലിക്കുകൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ് ഇതിൻ്റെ ഉദ്ദേശ്യം. [52]

കൈകാര്യം ചെയ്യലും അടിച്ചമർത്തലും

[തിരുത്തുക]

എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള വ്യാജവാർത്തകളെ നേരിടുന്നതിനും അടിച്ചമർത്തുന്നതിനുമുള്ള തന്ത്രങ്ങളെക്കുറിച്ച് കാര്യമായ ഗവേഷണം നടന്നുവരുന്നു, പ്രത്യേകിച്ചും രാഷ്ട്രീയ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി തെറ്റായ വിവരണങ്ങൾ ബോധപൂർവം പ്രചരിപ്പിക്കുന്ന പോലെയുള്ള കാര്യങ്ങൾ. വ്യാജവാർത്തകൾ മനഃപൂർവം ഉണ്ടാക്കിയതാണോ അതോ അറിയാതെ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതാണോ എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ച്, ഓരോ തരത്തിലുമുള്ള വ്യാജവാർത്തകൾക്ക് അനുസൃതമായി ഒന്നിലധികം തന്ത്രങ്ങൾ രൂപപ്പെടുത്തേണ്ടതുണ്ട്.

വ്യാജവാർത്തകളെ ചെറുക്കുന്നതിന് ഗണ്യമായ ഉറവിടങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. നിലവിലുള്ള സംഭവങ്ങളുടെയും ഗവേഷണങ്ങളുടെയും സംഗ്രഹങ്ങൾ വെബ്‌സൈറ്റുകളിലും നിരവധി പിന്തുണാ ഓർഗനൈസേഷനുകളുടെ ഇമെയിൽ വാർത്താക്കുറിപ്പുകളിലും ലഭ്യമാണ്. ഫസ്റ്റ് ഡ്രാഫ്റ്റ് ആർക്കൈവ്, [53] ഇൻഫർമേഷൻ ഫ്യൂച്ചേഴ്സ് ലാബ്, സ്കൂൾ ഓഫ് പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ബ്രൗൺ യൂണിവേഴ്സിറ്റി [54], നീമാൻ ഫൗണ്ടേഷൻ ഫോർ ജേർണലിസം (ഹാർവാർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി) എന്നിവ ഇക്കാര്യത്തിൽ പ്രത്യേകിച്ചും ശ്രദ്ധേയമാണ്. [55]

പത്രപ്രവർത്തകനായ ബെർണാഡ് കീൻ, ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ തെറ്റായ വിവരങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള തൻ്റെ പുസ്തകത്തിൽ, വ്യാജ വാർത്തകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള തന്ത്രങ്ങളെ മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളായി തരംതിരിക്കുന്നു: (1) നുണ പറയുന്ന അൾ (വ്യാജ വാർത്തയുടെ സ്രഷ്ടാവ്), (2) വഴി (വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്ന രീതി ), കൂടാതെ (3) നുണ കേക്കുന്നവർ (വ്യാജ വാർത്തയുടെ സ്വീകർത്താവ്). [56]

സ്രഷ്ടാക്കളെ സംബന്ധിച്ച തന്ത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

വികാരങ്ങളെക്കാൾ വസ്തുതകളുടെ പ്രമോഷൻ

[തിരുത്തുക]

വസ്‌തുതകളേക്കാൾ വികാരങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വ്യാജവാർത്തകളെ പ്രതിരോധിക്കാനുള്ള ഒരു പ്രധാന തന്ത്രം, വിവര ഇടം, പ്രത്യേകിച്ച് സോഷ്യൽ മീഡിയ, വെബ് ബ്രൗസർ തിരയൽ ഫലങ്ങളിൽ വസ്തുതാപരമായ വാർത്തകളാൽ നിറയ്ക്കുക, അങ്ങനെ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ മുക്കിക്കളയുക എന്നതാണ്. [57] വസ്തുതകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന ഘടകം വിമർശനാത്മക ചിന്തയുടെ പങ്ക് ആണ്, അതിൻ്റെ തത്വങ്ങൾ എല്ലാ സ്കൂൾ, യൂണിവേഴ്സിറ്റി വിദ്യാഭ്യാസ കോഴ്സുകളിലും കൂടുതൽ സമഗ്രമായി ഉൾക്കൊള്ളണം. [58] വിമർശനാത്മക ചിന്ത എന്നത് ഒരു ചിന്താ ശൈലിയാണ്, അതിൽ പ്രശ്‌ന പരിഹാരത്തിനും തീരുമാനമെടുക്കുന്നതിനും മുമ്പ്, എഴുതിയ വാക്കുകളുടെ ഉള്ളടക്കത്തിൽ ശ്രദ്ധ ചെലുത്താനും മറ്റ് യോഗ്യമായ ആട്രിബ്യൂട്ടുകൾക്കൊപ്പം അവയുടെ കൃത്യതയും ന്യായവും വിലയിരുത്താനും പൗരന്മാർ പഠിക്കുന്നു.

വ്യക്തിഗത എതിർപ്പ്

[തിരുത്തുക]

വ്യക്തികൾ ഓൺലൈൻ ബ്ലോഗുകളിൽ തെറ്റായ വിവരങ്ങളെ കണ്ടെത്തുമ്പോൾ അവയെ തുറന്നുകാട്ടണം, അല്ലാത്തപക്ഷം അവ വളരുകയും പെരുകുകയും ചെയ്യും. [59] 2004-ലെ യുഎസ് പ്രസിഡൻ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണത്തിൽ ജോർജ്ജ് ഡബ്ല്യു. ബുഷിനെതിരെ മത്സരിച്ച ജോൺ കെറി ഇത്തരം ഒരു ആരോപണത്തിന് സമയത്തിന് പ്രതികരിച്ചില്ല. വലതുപക്ഷ സ്വിഫ്റ്റ് ബോട്ട് വെറ്ററൻസ് ഫോർ ട്രൂത്ത്, വിയറ്റ്നാം യുദ്ധസമയത്ത് കെറി ഭീരുത്വമാണ് കാണിച്ചതെന്ന് തെറ്റായി അവകാശപ്പെട്ടു. മാധ്യമങ്ങളിൽ പ്രചരിച്ചിട്ടും രണ്ടാഴ്ചയോളം പ്രതികരിക്കാൻ കെറി വിസമ്മതിച്ചു, ഈ നടപടി നേരിയ ഭൂരിപക്ഷത്തിൽ ബുഷിനോട് അദ്ദേഹം തോൽക്കുന്നതിന് ഒരു കാരണമായി.

എന്നിരുന്നാലും, കുറഞ്ഞ സ്വാധീനമുള്ള വെബ്‌സൈറ്റിലോ ബ്ലോഗിലോ (കുറച്ച് പേർ മാത്രം പിന്തുടരുന്ന ഒന്ന്) പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന വ്യാജ വാർത്തകളിലേക്ക് കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ കൊടുക്കുന്നത് പലപ്പോഴും ബുദ്ധിശൂന്യമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന് ന്യൂയോർക്ക് ടൈംസ് പോലുള്ള ഒരു ഉയർന്ന മാധ്യമത്തിൽ ഒരു പത്രപ്രവർത്തകൻ ഈ വ്യാജ വാർത്തയെ പൊളിച്ചെഴുതിയാൽ, തെറ്റായ അവകാശവാദത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവ് വ്യാപകമായി പ്രചരിക്കുന്നു. [a]

വ്യാജ വാർത്ത വാഹകരെ സംബന്ധിച്ച തന്ത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെ നിയന്ത്രണം

[തിരുത്തുക]

വ്യാജവാർത്തകൾ പരിമിതപ്പെടുത്തുന്നതിനും അതിൻ്റെ വ്യാപനത്തിനുള്ള സാമ്പത്തിക ആനുകൂല്യങ്ങൾ കുറയ്ക്കുന്നതിനുമായി ഇൻ്റർനെറ്റ് കമ്പനികൾ പുതിയ തന്ത്രങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്.[60][61] സോഷ്യൽ മീഡിയകളുടെ ഒരു സാധുവായ വിമർശനം, മുൻപ് സന്ദർശിച്ച താളുകളിൽ നിന്നുള്ള മുൻഗണനകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് അവർ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ഉള്ളടക്കം അവതരിപ്പിക്കുന്നു എന്നതാണ്. ഇതിന്റെ ഒരു അനഭിലഷണീയമായ പാർശ്വഫലം, ഉപയോക്താക്കളിൽ പക്ഷപാതം വർധിപ്പിക്കുന്നു, ഇത് വ്യാജ വാർത്തകളുടെ സ്വീകാര്യത വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നുഎന്നതാണ്. ഈ പക്ഷപാതം കുറയ്ക്കുന്നതിന്, സോഷ്യൽ മീഡിയ (പ്രത്യേകിച്ച് ഫേസ്ബുക്ക്, ട്വിറ്റർ) വെബ് സെർച്ച് എഞ്ചിനുകൾ (പ്രത്യേകിച്ച് ഗൂഗിൾ) എന്നിവയുടെ സ്വയം നിയന്ത്രണവും നിയമപരമായി-നിർബന്ധിത നിയന്ത്രണവും കൂടുതൽ ഫലപ്രദവും നൂതനവുമാകേണ്ടതുണ്ട്.[61]

പൊതു തന്ത്രം

[തിരുത്തുക]

ഈ ടെക് കമ്പനികളുടെ പൊതുവായ സമീപനം മനുഷ്യ വസ്തുതാ പരിശോധനയിലൂടെയും ഓട്ടോമേറ്റഡ് ആർട്ടിഫിഷ്യൽ ഇൻ്റലിജൻസ് (മെഷീൻ ലേണിംഗ്, നാച്ചുറൽ ലാംഗ്വേജ് പ്രോസസ്സിംഗ്, നെറ്റ്‌വർക്ക് വിശകലനം) വഴിയും പ്രശ്നമുള്ള വാർത്തകൾ കണ്ടെത്തുക എന്നതാണ്. ടെക് കമ്പനികൾ വ്യാജ വാര്ത്തകൾ തരം താഴ്ത്തിയും മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയും വ്യാജ വാര്ത്തകളെ പ്രതിരോധിക്കുന്നു. [62]

ആദ്യ സമീപനത്തിൽ, പ്രശ്‌നകരമായ ഉള്ളടക്കം തിരയൽ അൽഗോരിതം പ്രകാരം തരംതാഴ്ത്തുന്നതാണ്, ഉദാഹരണത്തിന്, ഗൂഗിൾ തിരയലിൽ വ്യാജ വാർത്താ ഉറവിടങ്ങൾ രണ്ടാമത്തെ അല്ലെങ്കിൽ പിന്നീടുള്ള പേജുകളിലേക്ക് മാറ്റി ഉപയോക്താക്കൾ അത് കാണാനുള്ള സാധ്യത കുറയ്ക്കുക (മിക്ക ഉപയോക്താക്കളും തിരയൽ ഫലങ്ങളുടെ ആദ്യ പേജ് മാത്രമാണ് നോക്കുക). എന്നിരുന്നാലും, വ്യാജ വാർത്തകൾ പലപ്പോഴും അതിവേഗം വികസിക്കുന്നു, അതിനാൽ തെറ്റായ വിവരങ്ങളുടെ ഐഡൻ്റിഫയറുകൾ ഭാവിയിൽ ഫലപ്രദമല്ലായിരിക്കാം. [63] രണ്ടാമത്തെ സമീപനത്തിൽ, പ്രൊഫഷണൽ വസ്തുതാ പരിശോധകർ തെറ്റാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയ ഉള്ളടക്കത്തിലേക്ക് മുന്നറിയിപ്പുകൾ അറ്റാച്ചുചെയ്യുന്നത് ഉൾപ്പെടുന്നു. തിരുത്തലുകളും മുന്നറിയിപ്പുകളും തെറ്റിദ്ധാരണകളും പങ്കുവയ്ക്കലും കുറയ്‌ക്കുമെന്ന് ധാരാളം തെളിവുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. എന്നാൽ ഒരു പ്രധാന പ്രശ്നം, ഓരോ പ്രത്യേക ക്ലെയിമും അന്വേഷിക്കാൻ ഇതിന് ഗണ്യമായ സമയവും പരിശ്രമവും എടുക്കാം. അതിനാൽ, പല തെറ്റായ ക്ലെയിമുകളും ഒരിക്കലും വസ്തുത പരിശോധിക്കപ്പെടുന്നില്ല. കൂടാതെ, യഥാർത്ഥത്തിൽ നടന്ന സംഭവങ്ങളുടെ പക്ഷപാതപരമായ കവറേജിന് പകരം, പൂർണ്ണമായും തെറ്റായ വാർത്തകളിൽ മാത്രമേ മുന്നറിയിപ്പുകൾ നൽകാറുള്ളൂ. [63]

മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, ന്യൂയോർക്ക് ടൈംസ്, ദി വാൾ സ്ട്രീറ്റ് ജേർണൽ), സയൻസ് കമ്മ്യൂണിക്കേഷൻ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, സയൻ്റിഫിക് അമേരിക്കൻ, ദി കോൺവർസേഷൻ) എന്നിവ പോലുള്ള വിശ്വസനീയമായ ഉറവിടങ്ങളിൽ കൂടുതൽ ഊന്നൽ നൽകുക എന്നതാണ് മൂന്നാമത്തെ സമീപനം. എന്നിരുന്നാലും, ഈ സമീപനത്തിന്റെ ഫലങ്ങൾ സമ്മിശ്രമാണ്, കാരണം ഹൈപ്പർപാർട്ടിസൻ കമൻ്ററിയും പക്ഷപാതവും ഈ ഉറവിടങ്ങളിൽ പോലും കാണപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ, സമൂഹത്തിലെ ചില വിഭാഗങ്ങൾ ശാസ്ത്രീയ വ്യാഖ്യാനങ്ങളെ പൂർണ്ണമായും നിരാകരിക്കുന്നു. [64]

നാലാമത്തെ സമീപനം സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ നിന്നുള്ള വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നവരെ നിരോധിക്കുകയോ പ്രത്യേകമായി ടാർഗെറ്റ് ചെയ്യുകയോ ആണ്. [65]

വസ്തുതാ പരിശോധന

[തിരുത്തുക]

2016 ലെ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് പ്രസിഡൻ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ, വ്യാജ വാർത്തകളുടെ സൃഷ്ടിയും കവറേജും ഗണ്യമായി വർദ്ധിച്ചു.[22] ഇത് വ്യാജവാർത്തകളുടെ വ്യാപനത്തെ ചെറുക്കുന്നതിന് വ്യാപകമായ പ്രതികരണത്തിന് കാരണമായി.[66][67][68] വ്യാജ വാർത്തകളുടെ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ കുറയ്ക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമത്തിൽ, Snopes.com, FactCheck.org എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള വസ്തുതാ പരിശോധന വെബ്‌സൈറ്റുകൾ വ്യാജ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകൾ കണ്ടെത്തുന്നതിനും ഒഴിവാക്കുന്നതിനുമുള്ള ഗൈഡുകൾ പോസ്റ്റ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.[66][69] ഫെയ്‌സ്ബുക്ക്, ഗൂഗിൾ തുടങ്ങിയ സോഷ്യൽ മീഡിയ സൈറ്റുകളും സെർച്ച് എഞ്ചിനുകളും വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതിന് വിമർശനം ഏറ്റുവാങ്ങി. തുടർന്ന് ഈ രണ്ട് കോർപ്പറേഷനുകളും വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത് തടയാൻ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്; എന്നിരുന്നാലും കൂടുതൽ നടപടി ആവശ്യമാണെന്ന് വിമർശകർ വിശ്വസിക്കുന്നു.[68]

ഫേസ്ബുക്ക്

[തിരുത്തുക]

2016-ലെ അമേരിക്കൻ തെരഞ്ഞെടുപ്പിനും ജർമ്മൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനും ശേഷം, ഫേസ്ബുക്ക് തെറ്റായ വാർത്തകൾ ലേബൽ ചെയ്യാനും മുന്നറിയിപ്പ് നൽകാനും തുടങ്ങി[70][71] തെറ്റായ വാർത്തകൾ ലേബൽ ചെയ്യുന്നതിനായി അവർ സ്വതന്ത്ര വസ്തുതാ പരിശോധകരുമായി സഹകരിച്ചു, അത് പങ്കിടുന്നതിന് മുമ്പ് വായനക്കാർക്ക് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി.[70][71] ഒരു സ്റ്റോറി തർക്കമുള്ളതായി ഫ്ലാഗുചെയ്താൽ, അത് മൂന്നാം കക്ഷി വസ്തുതാ പരിശോധകർ അവ അവലോകനം ചെയ്യും. തുടർന്ന്, ഇത് വ്യാജ വാർത്തയാണെന്ന് തെളിഞ്ഞാൽ, പോസ്റ്റ് പരസ്യമാക്കാനോ പ്രമോട്ട് ചെയ്യാനോ കഴിയില്ല.[72] ആർട്ടിഫിഷ്യൽ ഇൻ്റലിജൻസ് അൽഗോരിതം വഴി വ്യാജവാർത്തകൾ തിരിച്ചറിയുന്നതിനും ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനുമായി അമേരിക്കയിലും യൂറോപ്പിലും സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു.[67] 2017-ൽ ഫ്രഞ്ച് പ്രസിഡൻ്റ് തെരഞ്ഞെടുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് 30,000 അക്കൗണ്ടുകളാണ് ഫേസ്ബുക്ക് നിയന്ത്രിച്ചത്.[73]

ഗൂഗിൾ

[തിരുത്തുക]

2018 മാർച്ചിൽ, വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വ്യാപനത്തിനെതിരെ പോരാടുന്നതിന് ഗൂഗിൾ ഗൂഗിൾ ന്യൂസ് ഇനിഷ്യേറ്റീവ് (ജിഎൻഐ) ആരംഭിച്ചു. ഗുണനിലവാരമുള്ള പത്രപ്രവർത്തനവും ഓൺലൈനിൽ സത്യം തിരിച്ചറിയുന്നതും നിർണായകമാണെന്ന വിശ്വാസത്തിലാണ് ഇത് ആരംഭിച്ചത്. ജിഎൻഐ-ക്ക് "ഗുണമേന്മയുള്ള പത്രപ്രവർത്തനം ഉയർത്തുകയും ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുക, സുസ്ഥിരമായ വളർച്ച കൈവരിക്കുന്നതിന് ബിസിനസ് മോഡലുകൾ വികസിപ്പിക്കുക, സാങ്കേതിക കണ്ടുപിടിത്തത്തിലൂടെ വാർത്താ സ്ഥാപനങ്ങളെ ശാക്തീകരിക്കുക" എന്നീ മൂന്ന് ലക്ഷ്യങ്ങളുണ്ട്.[74] ആദ്യ ലക്ഷ്യം നേടുന്നതിന്, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് അല്ലെങ്കിൽ ബ്രേക്കിംഗ് ന്യൂസ് പോലുള്ള നിർണായക സമയങ്ങളിൽ വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വ്യാപനത്തിനെതിരെ പോരാടുന്ന ഡിസ്ഇൻഫോ ലാബ് ഗൂഗിൾ സൃഷ്ടിച്ചു. ബ്രേക്കിംഗ് ന്യൂസുകളുടെ സമയത്ത് കൂടുതൽ വിശ്വസനീയമായ ഉള്ളടക്കം പ്രദർശിപ്പിക്കാനും കമ്പനി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. വ്യാജവാർത്തകൾക്കെതിരെ പോരാടാൻ ഗൂഗിൾ 2021ഓടെ 300 മില്യൺ ഡോളർ ചെലവഴിക്കും. [74]

കൊറോണ വൈറസിനെക്കുറിച്ച് തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതിന് 2020 നവംബറിൽ ഗൂഗിളിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള യൂട്യൂബ് വാർത്താ ഔട്ട്‌ലെറ്റ് വൺ അമേരിക്ക ന്യൂസ് നെറ്റ്‌വർക്ക് (OANN) ഒരാഴ്ചത്തേക്ക് സസ്പെൻഡ് ചെയ്തു.വൈറസിന് ഗ്യാരണ്ടീഡ് രോഗശമനം ഉണ്ടെന്ന് തെറ്റായി പ്രചരിപ്പിച്ച ഒരു വീഡിയോ ചാനലിൽ നിന്ന് ഇല്ലാതാക്കി.[75]

നിയമ നടപടികൾ

[തിരുത്തുക]

അജ്ഞാതമായി ഹോസ്റ്റ് ചെയ്‌ത വ്യാജ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകളുടെ ഉപയോഗം അപകീർത്തിക്കായി വ്യാജവാർത്തകളുടെ ഉറവിടങ്ങളെ പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യുന്നത് ബുദ്ധിമുട്ടാക്കുന്നു.[6][76]


കേവലം ടെക് കമ്പനികളെ കേന്ദ്രീകരിച്ച് മാത്രമല്ല, ദോഷകരമായ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനോ അവ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നവരെ പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യുന്നതിനോ വേണ്ടി നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ നിയമങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിരവധി രാജ്യങ്ങളിൽ, കോവിഡ് പാൻഡെമിക്ക് സമയത്ത് വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതിന് ആളുകളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. [b] തുർക്കിയിൽ വൈറസ് വ്യാപകമായി പടർന്നിട്ടുണ്ടെന്നും ഉദ്യോഗസ്ഥർ വേണ്ടത്ര നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചിട്ടില്ലെന്നും സൂചിപ്പിച്ച് ഉദ്യോഗസ്ഥരെ ടാർഗെറ്റുചെയ്‌ത് പരിഭ്രാന്തിയും ഭയവും പരത്തുന്ന പോസ്റ്റുകളുള്ള സോഷ്യൽ മീഡിയ ഉപയോക്താക്കളെ തുർക്കി ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയം അറസ്റ്റ് ചെയ്തിരുന്നു.[104] രാജ്യത്ത് കൊവിഡ്-19നെ കുറിച്ച് കിംവദന്തികൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതിന് 3600 പേരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തതായി ഇറാൻ സൈന്യം അറിയിച്ചു.[105] കംബോഡിയയിൽ, കോവിഡ് -19 ൻ്റെ വ്യാപനത്തെക്കുറിച്ച് ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിച്ച ചില വ്യക്തികളെ വ്യാജവാർത്ത ആരോപിച്ച് അറസ്റ്റ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.[106][107] കോവിഡ് വ്യാപനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തെറ്റായ വിവരങ്ങളും കിംവദന്തികളും പ്രചരിപ്പിച്ചതിന് യുണൈറ്റഡ് അറബ് എമിറേറ്റ്സും ക്രിമിനൽ ശിക്ഷകൾ ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.[108]

സ്വീകർത്താവിനെ സംബന്ധിച്ച തന്ത്രങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

സ്വീകർത്താവിൻ്റെ വൈജ്ഞാനിക പക്ഷപാതങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ബ്ലോഗുകളും ട്വീറ്റുകളും പോലെയുള്ള ഓൺലൈൻ വിവരങ്ങളുടെ വ്യാപകമായ വ്യാപനം കാരണം, മനുഷ്യർക്ക് ഈ വിവര യൂണിറ്റുകളെല്ലാം പ്രോസസ്സ് ചെയ്യാൻ കഴിയില്ല, അങ്ങനെ വ്യാജവാർത്തകളുടെ വ്യാപനം വർധിപ്പിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല, നമുക്ക് ഇഷ്ടപ്പെട്ടേക്കാവുന്ന വിവരങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കുന്ന (ഞങ്ങളുടെ മുൻ സോഷ്യൽ മീഡിയ ഉപയോഗത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി) കമ്പ്യൂട്ടർ അൽഗോരിതങ്ങളും തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിനായി സോഷ്യൽ മീഡിയ ബോട്ടുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്ന വ്യക്തിഗത കൃത്രിമത്വങ്ങളും പക്ഷപാതത്തിന് കാരണമാകുന്നു. [109]

നഡ്‌ജിങ്

[തിരുത്തുക]

ആളുകൾ തങ്ങൾ വായിച്ചതോ കേട്ടതോ ആയ കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം ചിന്തിക്കാതെ, വിവരങ്ങൾ പരിശോധിക്കുകയോ സ്ഥിരീകരിക്കുകയോ ചെയ്യാതെ തിടുക്കത്തിൽ പ്രതികരിക്കുകയും വ്യാജ വാർത്തകൾ പങ്കിടുകയും ചെയ്യുന്നു. വിവരങ്ങളുടെ കൃത്യത പരിഗണിക്കാൻ ആളുകളെ "നഡ്‌ജ്" ചെയ്യുന്നത് അതിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാൻ ആളുകളെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നതിനും അവരുടെ വിധിയുടെ കൃത്യത മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനും തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പങ്കിടാനുള്ള സാധ്യത കുറയ്ക്കുന്നതിനും സഹായിക്കുന്നു. [110] [111] [112] [113] ടെക്‌നോളജി അധിഷ്‌ഠിത നഡ്‌ജിൻ്റെ ഒരു ഉദാഹരണമാണ് ട്വിറ്ററിൻ്റെ "റീഡ് ബിഫോർ റീഡ്വീറ്റ്" പ്രോംപ്റ്റ്, ഇത് റീട്വീറ്റ് ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് ഒരു ലേഖനം വായിക്കാനും അതിലെ ഉള്ളടക്കങ്ങൾ പരിഗണിക്കാനും വായനക്കാരെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു.[114]

വിമർശനാത്മക ചിന്താശേഷി

[തിരുത്തുക]

മാധ്യമ ഉള്ളടക്കത്തിൻ്റെ കൃത്യത സ്വയം വിലയിരുത്തുന്നതിന് സ്വീകർത്താക്കൾക്ക് വിമർശനാത്മക ചിന്താശേഷി അത്യാവശ്യമാണ്. മാധ്യമ പണ്ഡിതനായ നോളൻ ഹിഗ്ഡൺ വാദിക്കുന്നത്, വ്യാജ വാർത്തകൾ എങ്ങനെ കണ്ടെത്താം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിമർശനാത്മക ചിന്ത പഠിപ്പിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്ന മാധ്യമ സാക്ഷരതാ വിദ്യാഭ്യാസമാണ് വ്യാജ വാർത്താ പ്രചാരണത്തിൻ്റെ വിനാശകരമായ സ്വാധീനം ലഘൂകരിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും ഫലപ്രദമായ മാർഗം എന്നാണ്. വ്യാജ വാർത്തകൾ കണ്ടെത്തുന്നതിനുള്ള പത്ത്-ഘട്ട ഗൈഡ് ഹിഗ്ഡൺ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. [115]

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

പുരാതന കാലം

[തിരുത്തുക]

ബിസി 13-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ, മഹാനായ റമേസസ് കാദേശ് യുദ്ധം ഒരു അത്ഭുതകരമായ വിജയമായി ചിത്രീകരിക്കുന്ന നുണകളും പ്രചരണങ്ങളും പ്രചരിപ്പിച്ചു; യുദ്ധസമയത്ത് ശത്രുക്കളെ അടിച്ചുവീഴ്ത്തുന്നതിൻ്റെ ദൃശ്യങ്ങൾ അദ്ദേഹം തൻ്റെ മിക്കവാറും എല്ലാ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെയും ചുവരുകളിൽ ചിത്രീകരിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, ഈജിപ്തുകാരും ഹിത്യരും തമ്മിലുള്ള ഉടമ്പടി, യുദ്ധം യഥാർത്ഥത്തിൽ ഒരു സ്തംഭനാവസ്ഥയായിരുന്നുവെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. [116]

ബിസി ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, ഒക്ടേവിയൻ തൻ്റെ എതിരാളിയായ മാർക്ക് ആൻ്റണിക്കെതിരെ മദ്യപാനിയായും സ്ത്രീപ്രേമിയായും ഈജിപ്ഷ്യൻ രാജ്ഞി ക്ലിയോപാട്രയുടെ വെറും പാവയായും ചിത്രീകരിച്ചു കൊണ്ട് തെറ്റായ വിവരങ്ങളുടെ പ്രചാരണം നടത്തി.[117] മാർക്ക് ആൻ്റണിയുടെ വിൽപത്രം എന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന ഒരു രേഖ അദ്ദേഹം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു, അതിൽ മാർക്ക് ആൻ്റണി, തൻ്റെ മരണശേഷം, ടോളമിക് ഫറവോമാരുടെ ശവകുടീരത്തിൽ സംസ്കരിക്കപ്പെടാൻ ആഗ്രഹിച്ചതായി പറയുന്നു. ഈ രേഖ വ്യാജമായിരിക്കാമെങ്കിലും, അത് റോമൻ ജനതയുടെ രോഷത്തിന് കാരണമായി.[118] ആക്ടിയം യുദ്ധത്തിലെ പരാജയത്തിന് ശേഷം മാർക്ക് ആൻ്റണി, ക്ലിയോപാട്ര ആത്മഹത്യ ചെയ്തുവെന്ന് ക്ലിയോപാട്ര തന്നെ പ്രചരിപ്പിച്ച കിംവദന്തികൾ കേട്ട് ആത്മഹത്യ ചെയ്തു.[119]

എഡി രണ്ടും മൂന്നും നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ, ക്രിസ്ത്യാനികൾ ആചാരപരമായ നരഭോജനത്തിലും അഗമ്യഗമനത്തിലും ഏർപ്പെട്ടിരുന്നുവെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന തെറ്റായ കിംവദന്തികൾ പ്രചരിച്ചിരുന്നു.[120][121] എഡി മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ [122] അവസാനത്തിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ അപ്പോോളജിസ്റ്റ് ലാക്റ്റാൻ്റിയസ്, അധാർമികതയിലും ക്രൂരതയിലും ഏർപ്പെടുന്ന വിജാതീയരെക്കുറിച്ചുള്ള കഥകൾ കണ്ടുപിടിക്കുകയും പെരുപ്പിച്ചു കാണിക്കുകയും ചെയ്തു.[123]

മധ്യകാലം

[തിരുത്തുക]

1475-ൽ, ട്രെൻ്റിലെ ഒരു വ്യാജ വാർത്ത, ജൂത സമൂഹം സിമോണിനോ എന്ന രണ്ടര വയസ്സുള്ള ക്രിസ്ത്യൻ ശിശുവിനെ കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് അവകാശപ്പെട്ടു. [124] ഈ കഥ മൂലം നഗരത്തിലെ എല്ലാ യഹൂദന്മാരും അറസ്റ്റുചെയ്യപ്പെടുകയും പീഡിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു; ഇവരിൽ 15 പേരെ തീവെച്ചു കൊലപ്പെടുത്തി. [124] പോപ്പ് സിക്‌സ്റ്റസ് നാലാമൻ തന്നെ ഈ കഥയെ ഇല്ലാതാക്കാൻ ശ്രമിച്ചു എങ്കിലും, അപ്പോഴേക്കും അത് ആരുടെയും നിയന്ത്രണത്തിനപ്പുറം വ്യാപിച്ചിരുന്നു. [124] യഹൂദന്മാർ ക്രിസ്ത്യാനികളെ, പ്രത്യേകിച്ച് ക്രിസ്ത്യൻ കുട്ടികളെ, മനഃപൂർവം കൊല്ലുകയും അവരുടെ രക്തം മതപരമോ ആചാരപരമോ ആയ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിച്ചുവെന്ന് അവ അവകാശപ്പെട്ട ഇത്തരത്തിലുള്ള കഥകൾ "ബ്ലഡ് ലിബൽ (രക്ത അപകീർത്തി)" എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. [125]

ആധുനിക കാലത്തിന്റെ തുടക്കം

[തിരുത്തുക]

1439-ൽ അച്ചടിയന്ത്രം കണ്ടുപിടിച്ചതിനുശേഷം, പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ വ്യാപകമായെങ്കിലും പത്രപ്രവർത്തന നൈതികതയുടെ ഒരു മാനദണ്ഡവും അവർ പിന്തുടർന്നില്ല. പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടോടെ, ചരിത്രകാരന്മാർ അവരുടെ ഉറവിടങ്ങൾ അടിക്കുറിപ്പുകളിൽ ഉദ്ധരിക്കുന്ന രീതി ആരംഭിച്ചു. 1610-ൽ ഗലീലിയോ വിചാരണ നേരിട്ടപ്പോൾ, സ്ഥിരീകരിക്കാവുന്ന വാർത്തകളുടെ ആവശ്യം വർദ്ധിച്ചു. [126]

18-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ നെതർലാൻഡിൽ വ്യാജ വാർത്തകളുടെ പ്രസാധകർക്ക് പിഴ ചുമത്തുകയും അവരെ നിരോധിക്കുകയും ചെയ്തു; ജെറാർഡ് ലോഡ്വിജ്ക് വാൻ ഡെർ മച്ച് എന്ന ഒരാളെ ഡച്ച് അധികാരികൾ നാല് തവണ വിലക്കി-നാലു പ്രാവശ്യം അദ്ദേഹം മറ്റൊരിടത്തേക്ക് മാറി പ്രസ്സ് പുനരാരംഭിച്ചു.[127] അമേരിക്കൻ കോളനികളിൽ, ബെഞ്ചമിൻ ഫ്രാങ്ക്ലിൻ, അമേരിക്കൻ വിപ്ലവത്തിന് അനുകൂലമായി പൊതുജനാഭിപ്രായം മാറ്റാനുള്ള ശ്രമത്തിൽ ജോർജ്ജ് മൂന്നാമൻ രാജാവിനൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കുന്ന കൊലയാളികളായ ഇന്ത്യക്കാരെക്കുറിച്ച് വ്യാജ വാർത്തകൾ എഴുതിയിരുന്നു. [128]

യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ അടിമത്തത്തിൻ്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ, അടിമത്തത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നവർ ആഫ്രിക്കൻ അമേരിക്കക്കാരെക്കുറിച്ച് വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചു.[129] ചില വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിച്ചതിനെ തുടർന്നു അക്രമങ്ങൾ നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഒരു സന്ദർഭത്തിൽ, ആഫ്രിക്കൻ അമേരിക്കക്കാർ സ്വയമേവ വെളുത്തതായി മാറിയതിൻ്റെ കഥകൾ തെക്ക് വ്യാപിക്കുകയും നിരവധി ആളുകളിൽ ഇത് ഭയം ഉളവാക്കുകയും ചെയ്തു.[130]

19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഒരേയൊരു വലിയ പ്രക്ഷോഭം മാത്രമേ നടന്നിട്ടുള്ളൂ എങ്കിലും, കൊളോണിയൽ കാലഘട്ടത്തിൻ്റെ തുടക്കം മുതൽ വിർജീനിയയിൽ അടിമ കലാപങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള കിംവദന്തികളും ഉത്കണ്ഠകളും സാധാരണമായിരുന്നു. 1730-ൽ കലാപവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വ്യാജ വാർത്തകളുടെ ഒരു പ്രത്യേക ഉദാഹരണം സംഭവിച്ചു. അക്കാലത്ത് വിർജീനിയയിലെ ഗവർണറായിരുന്ന ഗവർണർ വില്യം ഗൂച്ച്, ഒരു അടിമ കലാപം നടന്നിട്ടുണ്ടെന്നും എന്നാൽ അത് ഫലപ്രദമായി അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടുവെന്നും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു- എന്നാൽ ഇത് ഒരിക്കലും സംഭവിച്ചിരുന്നില്ല. ഗൂച്ച് അസത്യം പ്രചരിപ്പിച്ചതിനുശേഷം, തോട്ടങ്ങളിലെ അടിമകളെ ശിക്ഷിക്കാനും പീഡിപ്പിക്കാനും തടവുകാരാക്കാനും ഉത്തരവിട്ടു. [131]

19-ആം നൂറ്റാണ്ട്

[തിരുത്തുക]

19-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ വ്യാജവാർത്തയുടെ ഒരു ഉദാഹരണം 1835-ലെ ഗ്രേറ്റ് മൂൺ ഹോക്സ് ആയിരുന്നു. ന്യൂയോർക്കിലെ സൺ ദിനപത്രം ഒരു യഥാർത്ഥ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനെയും ഇല്ലാത്ത ഒരു സഹപ്രവർത്തകനെയും ഉദ്ദരിച്ച് ചന്ദ്രനിലെ വിചിത്രമായ ജീവിതത്തെ കുറിച്ചുള്ള ലേഖനങ്ങൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. സാങ്കൽപ്പിക ലേഖനങ്ങൾ വിജയകരമായി പുതിയ വരിക്കാരെ ആകർഷിച്ചു, സീരീസ് ഒരു തട്ടിപ്പാണെന്ന് അടുത്ത മാസം സമ്മതിച്ചതിന് ശേഷം പേപ്പറിന് കുറച്ച് തിരിച്ചടി നേരിട്ടു.[4][132] എന്നിരുന്നാലും അത്തരം കഥകൾ വായനക്കാരെ രസിപ്പിക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്, അവരെ തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കാനായിരുന്നില്ല.[127]

1800 മുതൽ 1810 വരെ, ആരോൺ ബറിനെതിരെ രാഷ്ട്രീയമായി ഉപയോഗിക്കാൻ ജെയിംസ് ചീതം സാങ്കൽപ്പിക കഥകൾ ഉപയോഗിച്ചു.[133][134] അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കഥകൾ പലപ്പോഴും അപകീർത്തികരവും കേസെടുക്കുന്നതും ആയിരുന്നു. [135] [136][137]

20-ാം നൂറ്റാണ്ട്

[തിരുത്തുക]

1900-കളിൽ വ്യാജവാർത്തകൾ പ്രചാരത്തിലാവുകയും അതിവേഗം പ്രചരിക്കുകയും ചെയ്തു. ടെക്‌നോളജി കാരണം പത്രങ്ങൾ, ലേഖനങ്ങൾ, മാസികകൾ തുടങ്ങിയ മാധ്യമങ്ങൾക്ക് ആവശ്യക്കാർ ഏറെയായിരുന്നു. [138] 1915-ൽ വുഡ്രോ വിൽസണിൻ്റെ "അമേരിക്ക ഫസ്റ്റ്" എന്ന വാചകം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന പ്രഭാഷണം ന്യൂയോർക്ക് ടൈംസ് പുനഃപ്രസിദ്ധീകരിച്ചപ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പ്രസംഗത്തിൻ്റെ ആശയ പ്രചാരണത്തിനും തെറ്റായ വിവരങ്ങൾക്കുമെതിരായ ഭാഗം വിവരിക്കാൻ, "Fake News Condemned (വ്യാജ വാർത്തകൾ അപലപിക്കപ്പെട്ടു)" എന്ന ഉപശീർഷകവും ഉപയോഗിച്ചതായി എഴുത്തുകാരിയായ സാറാ ചർച്ച്‌വെൽ പറയുന്നു. എന്നാൽ വിൽസൺ "വ്യാജ വാർത്ത" എന്ന പ്രയോഗം ഉപയോഗിച്ചിരുന്നില്ല.[139] സിഎൻഎൻ പറയുന്നത് അനുസരിച്ച്, "ട്രംപായിരുന്നു... "Fake News (വ്യാജ വാർത്ത)" എന്ന പദം തൻ്റെ എതിരാളികൾക്കെതിരെ വിന്യസിച്ച ആദ്യത്തെ യുഎസ് പ്രസിഡന്റ്",[140] സാറാ ചർച്ച്‌വെല്ലിൻ്റെ കൃതികൾ ഉദ്ധരിച്ചു, "വുഡ്രോ വിൽസണാണ് ഇത് ജനകീയമാക്കിയത്.[141] എന്നാൽ ട്രംപാണ് ഇത് ആദ്യമായി ജനകീയമാക്കിയത്.[142]

21-ാം നൂറ്റാണ്ട്

[തിരുത്തുക]

21-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, വ്യാജവാർത്തകളുടെ സ്വാധീനവും ഈ പദത്തിൻ്റെ ഉപയോഗവും വ്യാപകമായി.[9][143] ഇൻറർനെറ്റിൻ്റെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാപനം അതിൻ്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് കാരണമായി. പലപ്പോഴും സ്ഥിരീകരണത്തിൻ്റെ അഭാവത്തിൽ പുതിയ വിവരങ്ങളും സ്റ്റോറികളും സ്ഥിരമായും എന്നത്തേക്കാളും വേഗതയേറിയ നിരക്കിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെടുന്നു. [144] [145] വ്യാജ വാർത്തകൾ ഇമെയിലുകൾ വഴി അയക്കുന്നതിൽ നിന്ന് സോഷ്യൽ മീഡിയയെ ആക്രമിക്കുന്നതിലേക്ക് വളർന്നു.[144] ലിങ്കുകളിൽ ക്ലിക്കുചെയ്യാനും ട്രാഫിക്കും ലാഭവും വർദ്ധിപ്പിക്കാനും വായനക്കാരെ കബളിപ്പിക്കാൻ രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌ത കഥകളെ പരാമർശിക്കുന്നതിനുപുറമെ, ആക്ഷേപഹാസ്യ വാർത്തകളെയും (അതിൻ്റെ ഉദ്ദേശ്യം തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കലല്ല) ഈ പദം പരാമർശിക്കുന്നു.[146][147] ആക്ഷേപഹാസ്യത്തിൻ്റെ യുണൈറ്റഡ് സ്‌റ്റേറ്റ്‌സ് ഉദാഹരണങ്ങളിൽ പത്രം ദി ഒനിയൻ, സാറ്റർഡേ നൈറ്റ് ലൈവിൻ്റെ ' അപ്‌ഡേറ്റ്, ടെലിവിഷൻ ഷോകൾ ദി ഡെയ്‌ലി ഷോ, ദി കോൾബർട്ട് റിപ്പോർട്ട്, ദി ലേറ്റ് ഷോ വിത്ത് സ്റ്റീഫൻ കോൾബെർട്ട് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.[148][149][150]

21-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ വ്യാജ വാർത്തകൾ പലപ്പോഴും വാർത്താ ഔട്ട്‌ലെറ്റിൻ്റെ സാമ്പത്തിക ലാഭം വർദ്ധിപ്പിക്കാൻ കൂടി ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്. എൻപിആർ- ന് നൽകിയ അഭിമുഖത്തിൽ, വ്യാജ വാർത്താ ലേഖനങ്ങൾ ആരാണ് എഴുതുന്നത്, ആരാണ് ഈ ലേഖനങ്ങൾക്ക് പണം നൽകുന്നത്, എന്തിനാണ് വ്യാജ വാർത്ത സൃഷ്‌ടിക്കുന്നവർ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും വിതരണം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നതെന്ന് വ്യാജ മാധ്യമ കൂട്ടായ്മയായ ഡിസ്ഇൻഫോമീഡിയ- യുടെ മുൻ സിഇഒ ജെസ്റ്റിൻ കോളർ പറഞ്ഞു. വ്യാജ വാർത്ത സൃഷ്‌ടിക്കുന്ന തൻ്റെ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ച കോളർ, തൻ്റെ കമ്പനി ഒരേസമയം 20 മുതൽ 25 വരെ എഴുത്തുകാർക്ക് ജോലി നൽകിയിട്ടുണ്ടെന്നും പരസ്യങ്ങളിൽ നിന്ന് പ്രതിമാസം $10,000 മുതൽ $30,000 വരെ സമ്പാദിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും പറഞ്ഞു. കോളർ ഒരു ഫ്രീലാൻസ് എഴുത്തുകാരനായി പ്രവർത്തിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഒരു മാസിക വിൽപ്പനക്കാരനായി പത്രപ്രവർത്തനത്തിൽ തൻ്റെ കരിയർ ആരംഭിച്ചു. വ്യാജവാർത്തകൾ എത്ര വേഗത്തിൽ പടരുമെന്ന് തനിക്കും മറ്റുള്ളവർക്കും തെളിയിക്കാനാണ് താൻ വ്യാജ വാർത്താ വ്യവസായത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചതെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.[151] വ്യാജ വാർത്തകളുടെ വിതരണത്തിന് ഉത്തരവാദി ഡിസ്ഇൻഫോമീഡിയ മാത്രമല്ല; ബസ്ഫീഡ് മീഡിയ എഡിറ്റർ ക്രെയ്ഗ് സിൽവർമാൻ പറയുന്നതനുസരിച്ച്, ഗൂഗിൾ ആഡ്സെൻസ്-ൻ്റെ പിന്നിലുള്ള വ്യക്തികളും അടിസ്ഥാനപരമായി വ്യാജ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകൾക്കും അവയുടെ ഉള്ളടക്കത്തിനും ഫണ്ട് നൽകുന്നു, സെൻസേഷണലൈസ്ഡ് സ്റ്റോറികൾ "ട്രെൻഡ്" ആക്കി വ്യാജ വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിൽ ഫേസ്ബുക്ക് ഉപയോക്താക്കൾ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.[152] ഫേസ്ബുക്ക് സിഇഒ മാർക്ക് സക്കർബർഗ് ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു, "ഫേസ്‌ബുക്കിലെ വ്യാജവാർത്തകൾ തെരഞ്ഞെടുപ്പിനെ ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ സ്വാധീനിച്ചുവെന്ന ആശയം, വളരെ ഭ്രാന്തമായ ആശയമാണെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു", കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഫേസ്ബുക്ക് വ്യാജ വാർത്തകൾ ഫ്ലാഗ് ചെയ്യാനുള്ള വഴികൾ തേടുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹം ബ്ലോഗ് ചെയ്തു.[153]

2014-ൽ, റഷ്യൻ പിന്തുണയുള്ള ഉക്രേനിയൻ വിമതർ മലേഷ്യൻ എയർലൈൻസ് ഫ്ലൈറ്റ് 17 വെടിവച്ചു വീഴ്ത്തിയതിനെത്തുടർന്ന് ഒരു എതിർപ്രചരണം സൃഷ്ടിക്കാൻ ആർടി പോലുള്ള നെറ്റ്‌വർക്കുകൾ വഴി റഷ്യൻ സർക്കാർ തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിച്ചു.[154] 2014-ൽ ക്രിമിയയുടെ അധിനിവേശത്തിനു ശേഷം റഷ്യൻ പ്രചരണങ്ങളിലും വ്യാജ വാർത്തകളിലും ഗണ്യമായ വർദ്ധനവ് ഉണ്ടായതായി 2016-ൽ നാറ്റോ അവകാശപ്പെട്ടു. [155] റഷ്യൻ സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥരിൽ നിന്നുള്ള വ്യാജ വാർത്തകൾ റോയിട്ടേഴ്‌സ് വാർത്താ ഏജൻസി അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ പ്രചരിപ്പിക്കുകയും യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയ വാർത്താ വെബ്‌സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.[156]

കുറിപ്പുകൾ

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ Research is needed to establish the prevalence of this effect, as well as its relation to similar constructs: backfire effect, Streisand effect, boomerang effect, backlash effect, and - more broadly - psychological reactance.
  2. ↑ People have been arrested for allegedly spreading fake news about the COVID-19 pandemic.[77][78] Some examples: In the Philippines,[79] China,[80] India,[81][78] Egypt,[82] Bangladesh,[83] Morocco,[84] Pakistan,[85] Saudi Arabia,[86] Oman,[87] Iran,[88] Montenegro,[89] Vietnam, Laos,[90] Indonesia,[78] Mongolia,[78] Sri Lanka,[78] Kenya, South Africa,[91] Nigeria,[92] Ethiopia,[93] Cote d'Ivoire,[94] Somalia,[95] Mauritius,[96] Zimbabwe,[97] Thailand,[98] Kazakhstan,[99] Azerbaijan,[100] Malaysia[101] Singapore,[102][103] and Hong Kong

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Hunt, Elle (December 17, 2016). "What is fake news? How to spot it and what you can do to stop it". The Guardian. Retrieved January 15, 2017.
  2. ↑ Schlesinger, Robert (April 14, 2017). "Fake news in reality". U.S. News & World Report.
  3. ↑ "The real story of 'fake news': The term seems to have emerged around the end of the 19th century". Merriam-Webster. Retrieved October 13, 2017.
  4. ↑ 4.0 4.1 Soll, Jacob (December 18, 2016). "The long and brutal history of fake news". Politico Magazine (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  5. ↑ Himma-Kadakas, Marju (July 2017). "Alternative facts and fake news entering journalistic content production cycle". Cosmopolitan Civil Societies. 9 (2): 25–41. doi:10.5130/ccs.v9i2.5469.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Tufekci, Zeynep (January 16, 2018). "It's the (democracy-poisoning) golden age of free speech". Wired.
  7. ↑ Woolf, Nicky (November 11, 2016). "How to solve Facebook's fake news problem: Experts pitch their ideas". The Guardian. Retrieved January 15, 2017.
  8. ↑ Borney, Nathan (May 9, 2018). "5 reasons why 'fake news' likely will get even worse". USA Today. Retrieved February 17, 2019.
  9. ↑ 9.0 9.1 Leonhardt, David; Thompson, Stuart A. (June 23, 2017). "Trump's lies". The New York Times. Retrieved June 23, 2017.
  10. ↑ Allcott, Hunt; Gentzkow, Matthew (May 1, 2017). "Social media and fake news in the 2016 Election". Journal of Economic Perspectives. 31 (2): 211–236. doi:10.1257/jep.31.2.211.
  11. ↑ Wemple, Erik (December 8, 2016), "Facebook's Sheryl Sandberg says people don't want 'hoax' news. Really?", The Washington Post
  12. ↑ Higdon, Nolan (2020). The anatomy of fake news: A critical news literacy education. University of California Press. ISBN 9780520347878.
  13. ↑ Beisecker, Sven; Schlereth, Christian; Hein, Sebastian (2022-08-11). "Shades of fake news: how fallacies influence consumers' perception". European Journal of Information Systems. 33: 41–60. doi:10.1080/0960085X.2022.2110000. ISSN 0960-085X.
  14. ↑ Apple, Charles (April 20, 2020). "Fake news: What is it?". The Spokesman-Review (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 7, 2021.
  15. ↑ Shafer, Jack (November 22, 2016). "The cure for fake news is worse than the disease". Politico. Retrieved February 19, 2017.
  16. ↑ Gobry, Pascal-Emmanuel (December 12, 2016). "The crushing anxiety behind the media's fake news hysteria". The Week. Retrieved February 19, 2017.
  17. ↑ Carlson, Matt (August 2018). "Fake news as an informational moral panic: the symbolic deviancy of social media during the 2016 US presidential election". Information, Communication & Society. 23 (3): 374–388. doi:10.1080/1369118X.2018.1505934. S2CID 149496585.
  18. ↑ Merlo, Carlos (2017), "Millonario negocio FAKE NEWS", Univision Noticias
  19. ↑ Mihailidis, Paul; Viotty, Samantha (April 2017). "Spreadable spectacle in digital culture: Civic expression, fake news, and the role of media literacies in 'post-fact' society". American Behavioral Scientist. 61 (4): 441–454. doi:10.1177/0002764217701217.
  20. ↑ Habgood-Coote, Joshua (November 26, 2019). "Stop talking about fake news!". Inquiry. 62 (9–10): 1033–1065. doi:10.1080/0020174x.2018.1508363.
  21. ↑ "Fake news inquiry by MPs examines threat to democracy". BBC News. January 30, 2017.
  22. ↑ 22.0 22.1 Holan, Angie Drobnic (December 13, 2016). "2016 Lie of the Year: Fake news". PolitiFact.com.
  23. ↑ 23.0 23.1 World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017/2018. UNESCO. 2018. p. 202.
  24. ↑ Bounegru, Liliana; Gray, Jonathan; Venturini, Tommaso; Mauri, Michele (January 8, 2018). A field guide to "fake news" and other information disorders. Amsterdam: Public Data Lab. p. 62.
  25. ↑ Byrne, Andrew. 2016. "Macedonia's fake news industry sets sights on Europe". Financial Times.
  26. ↑ Gottfried, Jeffrey; Shearer, Elisa (May 26, 2016). "News use across social media platforms 2016". Pew Research Center's Journalism Project. Retrieved January 15, 2017.
  27. ↑ Zhuravskaya, Ekaterina; Petrova, Maria; Enikolopov, Ruben (2 August 2020). "Political Effects of the Internet and Social Media". Annual Review of Economics (in ഇംഗ്ലീഷ്). 12 (1): 415–438. doi:10.1146/annurev-economics-081919-050239. ISSN 1941-1383.
  28. ↑ Vosoughi, Soroush; Roy, Deb; Aral, Sinan (2019). "The spread of true and false news online" (PDF). Science. 359 (6380): 1146–1151. doi:10.1126/science.aap9559. PMID 29590045. Archived from the original (PDF) on April 29, 2019. Retrieved October 18, 2020.
  29. ↑ Berger, Jonah (March 5, 2019). "What makes online content viral?" (PDF). American Marketing Association. Retrieved March 5, 2019.
  30. ↑ Itti, Laurent (2005). "Bayesian surprise attracts human attention" (PDF). Vision Research. 49 (10): 1295–1306. doi:10.1016/j.visres.2008.09.007. PMC 2782645. PMID 18834898. Retrieved March 5, 2019.
  31. ↑ Tsang, Stephanie Jean (August 31, 2020). "Motivated fake news perception: The impact of news sources and policy support on audiences' assessment of news fakeness". Journalism & Mass Communication Quarterly. 98 (4): 1059–1077. doi:10.1177/1077699020952129.
  32. ↑ The World Wide Web's inventor warns it's in peril on 28th anniversary By Jon Swartz, USA Today. March 11, 2017. Retrieved March 11, 2017.
  33. ↑ Flood, Alison (May 30, 2019). "Terry Pratchett predicted rise of fake news in 1995, says biographer". The Guardian.
  34. ↑ Burkhardt, Joanna M. (2017). Combatting fake news in the digital age. American Library Association. ISBN 978-0-8389-5991-6.
  35. ↑ Chen, Adrian (June 2, 2015). "The Agency". The New York Times. Retrieved December 25, 2016.
  36. ↑ LaCapria, Kim (November 2, 2016). "Snopes' field guide to fake news sites and hoax purveyors – Snopes.com's updated guide to the Internet's clickbaiting, news-faking, social media exploiting dark side". Snopes.com. Retrieved November 19, 2016.
  37. ↑ Gilbert, Ben (November 15, 2016). "Fed up with fake news, Facebook users are solving the problem with a simple list". Business Insider. Retrieved November 16, 2016. Some of these sites are intended to look like real publications (there are false versions of major outlets like ABC and MSNBC) but share only fake news; others are straight-up propaganda created by foreign nations (Russia, for example)
  38. ↑ 60 Minutes overtime: What's "fake news"? 60 Minutes producers investigate. CBS News. March 26, 2017. Retrieved March 27, 2017.
  39. ↑ 60 Minutes: How fake news becomes a popular, trending topic. CBS News. March 26, 2017. Retrieved March 27, 2017.
  40. ↑ "Fake news hurts trust in media, mainstream outlets fare better: Poll". Reuters (in ഇംഗ്ലീഷ്). October 31, 2017. Retrieved April 10, 2018.
  41. ↑ Carter, Christine Michel. "How Consumer Brands- And America- Can Prepare Themselves For Generation Alpha". Forbes (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2023-06-20.
  42. ↑ Wardle, Claire (February 16, 2017). "Fake news. It's complicated". firstdraftnews.org. Archived from the original on 2019-07-10. Retrieved April 22, 2017.
  43. ↑ McKee, M.; Diethelm, P. (2010). "How the growth of denialism undermines public health" (PDF). BMJ. 341: c6950. doi:10.1136/bmj.c6950. PMID 21156741.
  44. ↑ Downey, Beth. "Research Guides: Evaluating False News and Misinformation: Types of False News". guides.library.msstate.edu (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved November 15, 2020.
  45. ↑ "How to spot fake news". IFLA blogs. January 27, 2017. Retrieved February 16, 2017.
  46. ↑ Kiely, Eugene; Robertson, Lori (November 18, 2016). "How to spot fake news". FactCheck.org. University of Pennsylvania – Annenberg Public Policy Center. Retrieved August 11, 2020.
  47. ↑ "International Fact-Checking Network fact-checkers' code of principles". Poynter. September 15, 2016. Retrieved March 25, 2017.
  48. ↑ "About the International Fact-Checking Network". Poynter. December 8, 2016. Retrieved March 25, 2017.
  49. ↑ Smith, Nicola (April 6, 2017). "Schoolkids in Taiwan will now be taught how to identify fake news". Time. Retrieved April 17, 2017.
  50. ↑ 50.0 50.1 Allcott, Hunt; Gentzkow, Matthew (May 1, 2017). "Social media and fake news in the 2016 Election". Journal of Economic Perspectives. 31 (2): 211–236. doi:10.1257/jep.31.2.211.
  51. ↑ 51.0 51.1 Shu, Kai; Sliva, Amy; Wang, Suhang; Tang, Jiliang; Liu, Huan (September 2017). "Fake news detection on social media: A data mining perspective". ACM SIGKDD Explorations Newsletter. 19 (1): 22–36. arXiv:1708.01967. doi:10.1145/3137597.3137600.
  52. ↑ Shu, Kai; Sliva, Amy; Wang, Suhang; Tang, Jiliang; Liu, Huan (September 2017). "Fake news detection on social media: A data mining perspective". ACM SIGKDD Explorations Newsletter. 19 (1): 22–36. arXiv:1708.01967. doi:10.1145/3137597.3137600.
  53. ↑ "First Draft Archive". Archived from the original on 2021-10-07. Retrieved 2024-02-17.
  54. ↑ "Information Futures Lab".
  55. ↑ "Nieman Daily Digest".
  56. ↑ Keane, Bernard. (2021), Lies and falsehoods: The Morrison government and the new culture of deceit, Hardie Grant, pp. 80–92, ISBN 9781743798355
  57. ↑ McIntyre, Lee (2018), Post-truth (Essential Knowldege Series), MIT Press, pp. 151–172, ISBN 978-0-262-53504-5
  58. ↑ Harrison, Guy P. (2021), "How to repair the American mind: Solving America's cognitive crisis.", Skeptical Inquirer, vol. 45, no. 3, pp. 31–34
  59. ↑ McIntyre, Lee (2018), Post-truth (Essential Knowldege Series), MIT Press, pp. 151–172, ISBN 978-0-262-53504-5
  60. ↑ "Facebook begins testing ways to flag fake news". Financial Times. December 15, 2016. Retrieved October 29, 2022.
  61. ↑ 61.0 61.1 Wingfield, Nick; Isaac, Mike; Benner, Katie (November 15, 2016), "Google and Facebook take aim at fake news sites.", The New York Times.
  62. ↑ Pennycook, Gordon; Rand, David G. (2021), "The psychology of fake news.", Trends in Cognitive Sciences, vol. 25, no. 5, pp. 388–402, doi:10.1016/j.tics.2021.02.007, PMID 33736957
  63. ↑ 63.0 63.1 Pennycook, Gordon; Rand, David G. (2021), "The psychology of fake news.", Trends in Cognitive Sciences, vol. 25, no. 5, pp. 388–402, doi:10.1016/j.tics.2021.02.007, PMID 33736957
  64. ↑ Pennycook, Gordon; Rand, David G. (2021), "The psychology of fake news.", Trends in Cognitive Sciences, vol. 25, no. 5, pp. 388–402, doi:10.1016/j.tics.2021.02.007, PMID 33736957
  65. ↑ Stelter, Brian (2021), Hoax: Donald Trump, Fox News, and the dangerous distortion of the truth, One Signal Publishers / Simon & Schuster, ISBN 9781982142452
  66. ↑ 66.0 66.1 LaCapria, Kim (March 2, 2017). "Snopes' field guide to fake news sites and hoax purveyors". Snopes.com.
  67. ↑ 67.0 67.1 Marr, Bernard (March 1, 2017). "Fake News: How Big Data And AI Can Help". Forbes.
  68. ↑ 68.0 68.1 Wakabayashi, Isaac (January 25, 2017). "In race against fake news, Google and Facebook stroll to the starting line". The New York Times.
  69. ↑ Kiely, Eugene; Robertson, Lori (November 18, 2016). "How to spot fake news". FactCheck.org. University of Pennsylvania – Annenberg Public Policy Center. Retrieved August 11, 2020.
  70. ↑ 70.0 70.1 Stelter, Brian (January 15, 2017). "Facebook to begin warning users of fake news before German election". CNNMoney. Retrieved January 17, 2017.
  71. ↑ 71.0 71.1 "Clamping down on viral fake news, Facebook partners with sites like Snopes and adds new user reporting". Nieman Foundation for Journalism. Retrieved January 17, 2017.
  72. ↑ Chowdhry, Amit (March 5, 2017). "Facebook launches a new tool that combats fake news". Forbes.
  73. ↑ "Facebook targets 30,000 fake France accounts before election". ABC News. April 14, 2017.
  74. ↑ 74.0 74.1 "Google puts $300 million towards fighting fake news". Engadget (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved May 30, 2018.
  75. ↑ "OANN suspended from YouTube after promoting a sham cure for Covid-19". The Guardian. November 24, 2020. Retrieved November 24, 2020.
  76. ↑ Callan, Paul. "Sue over fake news? Not so fast". CNN. Retrieved January 15, 2017.
  77. ↑ "Coronavirus sends Asia's social media censors into overdrive". Reuters. February 4, 2020.
  78. ↑ 78.0 78.1 78.2 78.3 78.4 "Asia cracks down on coronavirus 'fake news'". The Straits Times. April 10, 2020.
  79. ↑ "The Philippines coronavirus lockdown is becoming a crackdown". The Diplomat. April 3, 2020.
  80. ↑ "China Is using fears of online misinformation about the coronavirus to arrest people". BuzzFeed News. January 29, 2020.
  81. ↑ "Fake news, real arrests". Foreign Policy. April 17, 2020.
  82. ↑ "Reporting on the coronavirus: Egypt muzzles critical journalists". Deutsche Welle. April 3, 2020.
  83. ↑ "Bangladesh: End wave of COVID-19 'rumor' arrests". Human Rights Watch. March 31, 2020.
  84. ↑ "Morocco makes a dozen arrests over coronavirus fake news". Reuters. March 19, 2020.
  85. ↑ "Man arrested for spreading fake news on coronavirus". Pakistan Today. March 25, 2020.
  86. ↑ "Saudi man arrested for false news on COVID-19 patient". Gulf News. April 22, 2020.
  87. ↑ "Legal action against spreading fake news". Oman Observer. March 21, 2020.
  88. ↑ "Iran arrests ex-TV presenter for accusing regime of coronavirus cover-up". The Jerusalem Post. April 15, 2020.
  89. ↑ "Concern for Rights in Montenegro amid COVID-19 Fight". Balkan Insight. March 26, 2020.
  90. ↑ "Vietnam, Laos Arrest Facebookers on COVID-19-Related Charges". Radio Free Asia. April 13, 2020.
  91. ↑ "Arrests mount as Africa battles a destructive wave of COVID-19 disinformation". The Globe and Mail. April 7, 2020.
  92. ↑ "Coronavirus Law Used to Arrest Nigerian Journalist Over Health Story". Market Watch. April 20, 2020. Archived from the original on May 21, 2020. Retrieved May 17, 2020.
  93. ↑ "Ethiopia: Free Speech at Risk Amid Covid-19". Human Rights Watch. May 6, 2020.
  94. ↑ "Authorities across West Africa attacking journalists covering COVID-19 pandemic". IFEX. April 22, 2020.
  95. ↑ "Somali Journalists Arrested, Intimidated While Covering COVID-19". VOA News. April 18, 2020.
  96. ↑ "Controls to manage fake news in Africa are affecting freedom of expression". The Conversation. May 11, 2020.
  97. ↑ "Press freedom violations throughout Africa linked to Covid-19 coverage". Radio France Internationale. April 14, 2020.
  98. ↑ "Some leaders use pandemic to sharpen tools against critics". ABC News. April 16, 2020.
  99. ↑ "Kazakh Opposition Activist Detained For 'Spreading False Information'". Human Rights Watch. April 18, 2020.
  100. ↑ "Azerbaijan: Crackdown on Critics Amid Pandemic". Human Rights Watch. April 16, 2020.
  101. ↑ "Malaysia arrests thousands amid coronavirus lockdown". VOA News. April 4, 2020.
  102. ↑ "Civil servant arrested for leaking info on number of virus cases". The Straits Times. April 16, 2020.
  103. ↑ "Singapore's fake news and contempt laws a threat to media, journalists say". VOA News. May 6, 2020.
  104. ↑ "Coronavirus has started a censorship pandemic". The Foreign Policy. April 1, 2020.
  105. ↑ "Iran says 3,600 arrested for spreading coronavirus-related rumors". Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL). April 29, 2020.
  106. ↑ "Cambodia accused of political clampdown amid coronavirus outbreak". Al Jazeera. March 24, 2020.
  107. ↑ "Cambodia's Lost Digital Opportunity in the COVID-19 Fight". The Diplomat. April 17, 2020.
  108. ↑ "Gulf states use coronavirus threat to tighten authoritarian controls and surveillance". The Conversation. April 21, 2020.
  109. ↑ Menczer, Fillipo; Hills, Thomas (December 2020), "The attention economy: Understanding how algoriths and manipulators exploit our cognitive vulnerabilities empowers us to fight back (Information overload helps fake news spread, and social media knows it)", Scientific American, vol. 323, no. 6, pp. 54–61
  110. ↑ Larson, Jennifer M. (May 11, 2021). "Networks of conflict and cooperation". Annual Review of Political Science. 24 (1): 89–107. doi:10.1146/annurev-polisci-041719-102523.
  111. ↑ Pennycook, Gordon; McPhetres, Jonathon; Zhang, Yunhao; Lu, Jackson G.; Rand, David G. (July 2020). "Fighting COVID-19 misinformation on social media: Experimental evidence for a scalable accuracy-nudge intervention". Psychological Science. 31 (7): 770–780. doi:10.1177/0956797620939054. PMC 7366427. PMID 32603243.
  112. ↑ Bago, Bence; Rand, David G.; Pennycook, Gordon (August 2020). "Fake news, fast and slow: Deliberation reduces belief in false (but not true) news headlines". Journal of Experimental Psychology: General. 149 (8): 1608–1613. doi:10.1037/xge0000729. PMID 31916834. Retrieved September 24, 2021.
  113. ↑ Marsili, Neri (November 2021). "Retweeting: its linguistic and epistemic value". Synthese (in ഇംഗ്ലീഷ്). 198 (11): 10457–10483. doi:10.1007/s11229-020-02731-y. ISSN 0039-7857.
  114. ↑ Vincent, James (September 25, 2020). "Twitter is bringing its 'read before you retweet' prompt to all". The Verge. Retrieved September 24, 2021.
  115. ↑ Higdon, Nolan (2020). The anatomy of fake news: A critical news literacy education. University of California Press. ISBN 9780520347878.
  116. ↑ Weir, William (2009). History's Greatest Lies. Beverly, Massachusetts: Fair Winds Press. pp. 28–41. ISBN 978-1592333363.
  117. ↑ Kaminska, Izabella (January 17, 2017). "A lesson in fake news from the info-wars of ancient Rome". Financial Times. Financial Times. Retrieved July 4, 2017.
  118. ↑ MacDonald, Eve (January 13, 2017). "The fake news that sealed the fate of Atony and Cleopatra". The Conversation. The Conversation. Retrieved July 4, 2017.
  119. ↑ "Marc Antony and Cleopatra". biography.com. A&E Television Networks. Retrieved July 4, 2017.
  120. ↑ Ferguson, Everett (1993). Backgrounds of Early Christianity (second ed.). Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company. pp. 556–564. ISBN 978-0802806697.
  121. ↑ Sherwin-White, A. N. (April 1964). "Why ere the early Christians persecuted? – An amendment". Past and Present. 27 (27): 23–27. doi:10.1093/past/27.1.23. JSTOR 649759.
  122. ↑ Gwynn, David M. (2015). Christianity in the later Roman Empire. London: Bloomsbury Sources in Ancient History. p. 16. ISBN 978-1441122551. Retrieved July 2, 2017.
  123. ↑ Clark, Gillian (2004). Christianity and Roman society. Cambridge: Cambridge University Press. p. 36. ISBN 978-0521633109. Retrieved July 2, 2017.
  124. ↑ 124.0 124.1 124.2 Soll, Jacob (December 18, 2016). "The long and brutal history of fake news". Politico Magazine (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  125. ↑ "Blood libel: A false, incendiary claim against Jews". Anti-Defamation League.
  126. ↑ Soll, Jacob (December 18, 2016). "The long and brutal history of fake news". Politico Magazine (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  127. ↑ 127.0 127.1 Borel, Brooke (January 4, 2017). "Fact-checking won't save us from fake news". FiveThirtyEight. Retrieved March 8, 2017.
  128. ↑ Soll, Jacob (December 18, 2016). "The long and brutal history of fake news". Politico Magazine (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  129. ↑ O'Brien, Conor Cruise. "Thomas Jefferson: Radical and racist". The Atlantic (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved June 29, 2017.
  130. ↑ Soll, Jacob (December 18, 2016). "The long and brutal history of fake news". Politico Magazine (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  131. ↑ "Slave conspiracies in colonial Virginia". history.org. Retrieved June 29, 2017.
  132. ↑ "The Great Moon Hoax". history.com. August 25, 1835. Retrieved February 19, 2017.
  133. ↑ Nine letters on the subject of Aaron Burr's political defection, ... HathiTrust Digital Library | HathiTrust Digital Library. Babel.hathitrust.org. December 8, 2018. Retrieved September 25, 2019.
  134. ↑ A view of the political conduct of Aaron Burr, Esq., Vice-President ... Babel.hathitrust.org. August 22, 2019. Retrieved September 25, 2019.
  135. ↑ "Catalog Record: The trial of the Hon. Maturin Livingston, ... | HathiTrust Digital Library". Catalog.hathitrust.org. May 6, 1908. Retrieved September 25, 2019.
  136. ↑ "Cheetham v. Thomas, 5 Johns. 430 (1809)". Ravel Law. Archived from the original on July 31, 2020. Retrieved September 25, 2019.
  137. ↑ "Aaron Burr v. James CheethamStatement re Election of 1800, 18 August 1805". Rotunda.upress.virginia.edu. Retrieved September 25, 2019.
  138. ↑ McGillen, Petra S. (April 6, 2017). "Techniques of 19th-century fake news reporter teach us why we fall for it today". The Conversation (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved March 25, 2019.
  139. ↑ Sarah Churchwell Behold America: A History of America First and the American Dream. Bloomsbury, 2018. p. 44. ISBN 978-1408894804
  140. ↑ Mackintosh, Eliza (October 25, 2020). "No matter who wins the US election, the world's 'fake news' problem is here to stay". CNN.
  141. ↑ Kirkhart, Allan (October 25, 2010). "Twitter Post". Internet Archive. Twitter. Archived from the original on October 26, 2020. Retrieved October 27, 2020.
  142. ↑ Churchwell, Sarah (October 26, 2010). "Twitter Post". Internet Archive. Twitter. Archived from the original on October 26, 2020. Retrieved October 27, 2020.
  143. ↑ Kaplan, Andreas. "Artificial Intelligence, Social Media, and Fake News: Is This the End of Democracy?". In Ayşen Akkor Gül; Yıldız Dilek Ertürk; Paul Elmer (eds.). Digital Transformation in Media & Society. Istanbul University Press. doi:10.26650/B/SS07.2020.013.09 (inactive January 31, 2024).{{cite book}}: CS1 maint: DOI inactive as of ജനുവരി 2024 (link)
  144. ↑ 144.0 144.1 Kiely, Eugene; Robertson, Lori (November 18, 2016). "How to spot fake news". FactCheck.org. University of Pennsylvania – Annenberg Public Policy Center. Retrieved August 11, 2020.
  145. ↑ Burkhardt, Johanna. "Combating fake news in the digital age". Archived from the original on July 31, 2020. Retrieved April 10, 2018.
  146. ↑ Peters, Jeremy W. (December 25, 2016). "Wielding claims of 'fake news,' conservatives take aim at mainstream media". The New York Times.
  147. ↑ "A look at "Daily Show" host Jon Stewart's legacy". CBS News.
  148. ↑ "Why SNL's 'Weekend Update' change is brilliant". Esquire. September 12, 2014. Retrieved February 19, 2017.
  149. ↑ "Area Man realizes he's been reading fake news for 25 years". NPR. Retrieved February 19, 2017.
  150. ↑ "'The Daily Show (The Book)' is a reminder of when fake news was funny". The News & Observer. Raleigh, N.C. Retrieved February 19, 2017.
  151. ↑ Sydell, Laura (November 23, 2016). "We tracked down a fake-news creator in the suburbs. Here's what we learned". NPR.
  152. ↑ Davies, Dave (December 14, 2016). "Fake news expert on how false stories spread and why people believe them". NPR.
  153. ↑ "Probe reveals stunning stats about fake election headlines on Facebook". CBS News. November 17, 2016. Retrieved May 5, 2017.
  154. ↑ Macfarquhar, Neil (August 28, 2016). "A powerful Russian weapon: The spread of false stories". The New York Times. Retrieved February 19, 2017.
  155. ↑ "NATO says it sees sharp rise in Russian disinformation since Crimea seizure". Reuters. February 11, 2017. Retrieved February 19, 2017.
  156. ↑ Watanabe, Kohei (January 2, 2017). "The spread of the Kremlin's narratives by a western news agency during the Ukraine crisis" (PDF). The Journal of International Communication. 23 (1): 138–158. doi:10.1080/13216597.2017.1287750.

Sources

[തിരുത്തുക]

 This article incorporates text from a free content work. Licensed under CC BY SA 3.0 IGO License statement: World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017/2018, 202, University of Oxford, UNESCO. To learn how to add open license text to Wikipedia articles, please see Wikipedia:Adding open license text to Wikipedia. For information on reusing text from Wikipedia, please see the terms of use.

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=വ്യാജ_വാർത്ത&oldid=4145668" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്