Jump to content

കൊടൈക്കനാൽ സോളാർ ഒബ്സർവേറ്ററി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Kodaikanal Solar Observatory എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)
Kodaikanal Solar Observatory
Kodaikanal Solar Observatory
സ്ഥാപനംIndian Institute of Astrophysics
സ്ഥലംKodaikanal, India
സ്ഥാനം
10°13′56″N 77°27′53″E / 10.23222°N 77.46472°E / 10.23222; 77.46472
ഉന്നതി2,343 meters (7,687 ft)
നിലവിൽ വന്നത്Year 1895 (British – East India Company)
വെബ്സൈറ്റ്
www.iiap.res.in/centers/kodai
ദൂരദർശിനികൾ
Coelostat62 cm reflector – KSO Tunnel Telescope (KTT)
Grubb-ParsonsSpectro Heliograph (Film – Photograph not available)
WARM [White Light Active Region Monitoring] TelescopeH-alpha Telescope – 6562.8 A (Lower Chromosphere Telescope)
TWIN TelescopeSPECTRO – Telescope
Radio spectrograph – 35–85 MHz daily operation

ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ആസ്ട്രോഫിസിക്സ് കൈകാര്യം ചെയ്തു പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു സോളാർ ഒബ്സർവേറ്ററിയാണ് കൊടൈക്കനാൽ സോളാർ ഒബ്സർവേറ്ററി. ഇത് പഴനി മലനിരകളുടെ തെക്കേ അറ്റത്തായി കൊടൈക്കനാലിൽ നിന്ന് 4 കിലോമീറ്റർ മാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.

1909 ജനുവരിയിൽ ഈ നിരീക്ഷണശാലയിൽ നിന്നാണ് എവർഷെഡ് പ്രഭാവം ആദ്യമായി കണ്ടെത്തിയത്. ലാബ് ശേഖരിച്ച സോളാർ ഡാറ്റ ഇന്ത്യയിലെ ഇത്തരത്തിലുള്ള ഏറ്റവും പഴയ തുടർച്ചയായ പരമ്പരയാണ്. കൊടൈക്കനാലിന്റെ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രത്യേകതകൾ കാരണം ഇക്വറ്റോറിയൽ ഇലക്ട്രോജെറ്റിന്റെ കൃത്യമായ നിരീക്ഷണങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തപ്പെടുന്നു.

അയണോസ്ഫെറിക് ശബ്ദങ്ങൾ, ജിയോമാഗ്നറ്റിക്, എഫ് റീജിയൻ വെർട്ടിക്കൽ ഡ്രിഫ്റ്റ്, സർഫസ് നിരീക്ഷണങ്ങൾ എന്നിവ ഇവിടെ പതിവായി നടത്തുന്നു. ലഭിച്ച ഡാറ്റയുടെ സംഗ്രഹങ്ങൾ ദേശീയ (ഇന്ത്യൻ കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പ്) ആഗോള (വേൾഡ് മെറ്റീരിയോളജിക്കൽ ഓർഗനൈസേഷൻ, ഗ്ലോബൽ അറ്റ്മോസ്ഫിയർ വാച്ച്) ഡാറ്റാ സെൻ്ററുകളിലേക്ക് അയയ്ക്കുന്നു. [1]

രണ്ട് ശാസ്ത്രജ്ഞരും മൂന്ന് സാങ്കേതിക വിദഗ്ധരും അടങ്ങുന്ന മുഴുവൻ സമയ ജീവനക്കാരും ഇവിടെയുണ്ട്.

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

1881-ൽ തന്നെ, അന്നത്തെ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെൻ്റിൻ്റെ കാലാവസ്ഥാ റിപ്പോർട്ടറായിരുന്ന മിസ്റ്റർ ബ്ലാൻഫോർഡ്, "ഭൂമിയുടെ ഉപരിതലത്തിലെ സൂര്യന്റെ താപീകരണ ശക്തിയുടെയും അതിന്റെ വ്യതിയാനങ്ങളുടെയും കൃത്യമായ അളവുകൾ ലഭിക്കുന്നതിന് സൗര നിരീക്ഷണങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്താൻ" ശുപാർശ ചെയ്തു. [2] 1882 മെയ് മാസത്തിൽ, മദ്രാസിലെ സർക്കാർ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ നോർമൻ റോബർട്ട് പോഗ്സൺ, 20 ഇഞ്ച് ദൂരദർശിനി ഉപയോഗിച്ച് സൂര്യന്റെയും നക്ഷത്രങ്ങളുടെയും ഫോട്ടോഗ്രാഫിയും സ്പെക്ട്രോഗ്രാഫിയും വേണമെന്ന് നിർദ്ദേശിച്ചു. ഇത് ദക്ഷിണേന്ത്യയിലെ ഒരു ഹിൽ സ്റ്റേഷനിൽ ആയിരിക്കാം.

1893 ജൂലൈ 20-ന് മദ്രാസ് പ്രസിഡൻസിയിൽ ക്ഷാമം ഉണ്ടായതിനെത്തുടർന്ന്, മൺസൂൺ പാറ്റേണുകൾ നന്നായി മനസ്സിലാക്കാൻ സൂര്യനെക്കുറിച്ച് പഠിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത അടിവരയിടുകയും തുടർന്ന്, കെൽവിൻ പ്രഭു അധ്യക്ഷനായ യുകെ സ്റ്റേറ്റ് സെക്രട്ടറി, ഇന്ത്യൻ ഒബ്സർവേറ്ററീസ് കമ്മിറ്റിയുടെ യോഗം, ഒരു സോളാർ ഫിസിക്സ് ഒബ്സർവേറ്ററി സ്ഥാപിക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു. കൊടൈക്കനാലിലെ ഫിസിക്‌സ് ഒബ്സർവേറ്ററി, അതിന്റെ തെക്കൻ, പൊടി രഹിത, ഉയരത്തിലുള്ള സ്ഥാനം അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. ആദ്യ സൂപ്രണ്ടായി മിച്ചി സ്മിത്തിനെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. 1895 മുതൽ മദ്രാസ് ഒബ്സർവേറ്ററിയിൽ നിന്ന് കൊടൈക്കനാലിലേക്ക് ഉപകരണങ്ങളും മറ്റും അതിവേഗം കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുകയും 1899 ഏപ്രിൽ 1 ന് വാനനിരീക്ഷണകേന്ദ്രം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.

1901-ൽ കൊടൈക്കനാലിൽ ആദ്യ ജ്യോതിശാസ്ത്ര നിരീക്ഷണങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു [3]

അസിസ്റ്റന്റ് ഡയറക്ടർമാരുടെ ഭാഗിക ലിസ്റ്റ്

  • ജോൺ എവർഷെഡ് [4] 1906–1911
  • തോമസ് റോയ്ഡ്സ് [5] 1911-1923
  • അനിൽ കുമാർ ദാസ് [6] 1937–1946

ഡയറക്ടർമാരുടെ പട്ടിക

1960 ൽ ആധുനിക സ്പെക്ട്രോഗ്രാഫുള്ള 12 മീറ്റർ സോളാർ ടവർ അമിൽ കുമാർ ദാസ് സ്ഥാപിച്ചു. ഇത് ആദ്യത്തെ ചില ഹീലിയോസിസ്മോളജി പഠനങ്ങൾ നടത്താൻ ഉപയോഗിച്ചു. വെക്റ്റർ കാന്തികക്ഷേത്രങ്ങളുടെ അളവുകൾ 1960-കളിൽ ആരംഭിച്ചു.

1977-ൽ കൊടൈക്കനാലിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞർ ബാംഗ്ലൂരിലേക്ക് മാറി അവിടെ ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ആസ്ട്രോഫിസിക്സ് സ്ഥാപിച്ചു. [9]

നിലവിലെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ഒബ്സർവേറ്ററിയുടെ നിലവിലെ താൽപ്പര്യ മേഖലകൾ താഴെപ്പറയുന്നവയാണ്.

  • സജീവമായ പ്രദേശങ്ങളിലെ രൂപമാറ്റങ്ങളുടെ നിരീക്ഷണങ്ങളും വ്യാഖ്യാനങ്ങളും സൗരജ്വാലകൾ പോലെയുള്ള ക്ഷണികതകൾ ഉണ്ടാകുന്നതിൽ അവയുടെ പങ്കും.
  • ക്രോമോസ്ഫെറിക് കാൽസ്യം കെ സൂചികകളിലേക്ക് സംഭാവന ചെയ്യുന്ന ഘടകങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം.
  • വെക്റ്റർ കാന്തികക്ഷേത്രങ്ങളുടെ അളവ്.
  • ദീപങ്കർ ബാനർജിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ, ~ 117 വർഷത്തെ ഫോട്ടോഗ്രാഫുകൾ അവസാനത്തെ പത്ത് സൗരചക്രങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ദീർഘകാല പഠനങ്ങൾക്കായി ഡിജിറ്റൈസ് ചെയ്യുന്നു.
  • ഇക്വറ്റോറിയൽ അയണോസ്ഫിയറിൻ്റെ ഘടനയെയും ചലനാത്മകതയെയും സൗര, ഗ്രഹാന്തര വ്യതിയാനങ്ങളോടുള്ള അതിൻ്റെ പ്രതികരണത്തെയും കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങൾ.
  • ഇക്വറ്റോറിയൽ ഇലക്ട്രോജെറ്റിനെയും ഇക്വറ്റോറിയൽ അയണോസ്ഫിയറിന്റെ ഘടനയെയും ചലനാത്മകതയെയും കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങളും സൗര, ഗ്രഹാന്തര വ്യതിയാനങ്ങളോടുള്ള അതിന്റെ പ്രതികരണവും.
  • കാലാവസ്ഥാ പ്രവചനത്തിനും അന്തരീക്ഷ ശാസ്ത്രത്തിലെ ഗവേഷണത്തിനും ഉപയോഗിക്കുന്നതിനായി ഉപരിതല താപനില, മർദ്ദം, മഴ എന്നിവയുടെ ഓരോ മണിക്കൂർ നിരീക്ഷണം ഇവിടെ നടത്തുകയും ഇന്ത്യൻ കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പിനും ലോക കാലാവസ്ഥാ സംഘടനയ്ക്കും അവ കൈമാറുകയും ചെയ്യുന്നു.
  • ടൂറുകൾ, ജ്യോതിശാസ്ത്ര ലൈബ്രറിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, രാത്രികാല ടെലിസ്കോപ്പിക് സ്കൈ വ്യൂവിംഗ്, പ്രത്യേക സർവകലാശാലാ തലത്തിലുള്ള കോഴ്സുകൾ, സെമിനാറുകൾ, വർക്ക്ഷോപ്പുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പൊതു വിദ്യാഭ്യാസം.

ഉപകരണങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ഫുൾ ഡിസ്ക് ഇമേജിംഗ്

[തിരുത്തുക]
സൂര്യൻ്റെ ക്രോമോസ്ഫിയർ ഒരു ഗ്രഹണ സമയത്ത് നിരീക്ഷിക്കപ്പെടുന്ന ചുവന്ന എച്ച്-ആൽഫ സ്പെക്ട്രൽ രേഖ കാണിക്കുന്നു.

ഫോട്ടോഹീലിയോഗ്രാഫ്

[തിരുത്തുക]

ഫ്രഞ്ച് ഒപ്റ്റിക്കൽ സ്ഥാപനമായ ലെറെബർസ് എറ്റ് സെക്രട്ടൻ ഓഫ് പാരീസിന്റെ 15 സെ. മീ. ഇംഗ്ലീഷ്-മൌണ്ടട് ഹീലിയോസ്റ്റാറ്റിക് റിഫ്രാക്ടർ ഇവിടെയുണ്ട്. 1850-ൽ ഏറ്റെടുത്ത ഇത് 1898-ൽ ഗ്രബ്ബ്-പാഴ്‌സൺസ് 20 സെ.മീ. ആയി പുനർനിർമ്മിക്കുകയും ഫോട്ടോഹീലിയോഗ്രാഫായി പ്രവർത്തിപ്പിക്കുകയും, 1900-കളുടെ തുടക്കം മുതൽ സൂര്യൻ്റെ 20 സെ.മീ വെളുത്ത പ്രകാശ ചിത്രങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നതിന് ഉപയോഗിച്ചുവരുകയും ചെയ്യൂന്നു.[10] ധൂമകേതുക്കളുടെയും ഉപഗൂഹനത്തിന്റെയും നിരീക്ഷണങ്ങൾക്കായി 20 സെ. മീ റിഫ്രാക്ടർ ഇടയ്ക്കിടെ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്, ചിലപ്പോൾ സന്ദർശകർക്ക് രാത്രി ആകാശം കാണുന്നതിന് ഇത് ലഭ്യമാക്കും.

സ്പെക്ട്രോഹീലിയോഗ്രാഫ്

[തിരുത്തുക]

കെ-ആൽഫ, എച്ച്-ആൽഫ സ്പെക്ട്രൽ ലൈനുകളിൽ സൂര്യൻ്റെ 6 സെ.മീ വ്യാസമുള്ള പൂർണ്ണ ഡിസ്ക് ഫോട്ടോഗ്രാഫുകൾ നൽകുന്ന ഇരട്ട സ്പെക്ട്രോഹീലിയോഗ്രാഫുകൾ സ്ഥിരമായി ഉപയോഗത്തിലുണ്ട്. 46 സെമീ വ്യാസമുള്ള ഫോക്കൾട്ട് സൈഡറോസ്റ്റാറ്റ്, 30 സെമീ അപ്പർച്ചർ f/22, കുക്ക് ട്രിപ്പിൾ ലെൻസിലേക്ക് വെളിച്ചം നൽകുന്നു. രണ്ട് പ്രിസം കെ-ആൽഫ സ്പെക്ട്രോഹീലിയോഗ്രാഫുകൾ 1904-ൽ സ്വന്തമാക്കി, എച്ച്-ആൽഫ ഡിഫ്രാക്ഷൻ ഗ്രേറ്റിംഗ് സ്പെക്ട്രോഹീലിയോഗ്രാഫ് 1911-ൽ പ്രവർത്തനക്ഷമമായി. 1912 മുതൽ ഇത് ഉപയോഗിച്ച് ചിത്രങ്ങൾ എടുക്കുന്നു. ഈ നിരീക്ഷണങ്ങളും വൈറ്റ് ലൈറ്റ് ചിത്രങ്ങളും വർഷത്തിൽ 200 ദിവസങ്ങളിൽ ലഭിക്കുന്നു.

46 സെ.മീ സൈഡറോസ്റ്റാറ്റിൽ നിന്നുള്ള പ്രകാശം 15 സെ.മീ സെയ്‌സ് അക്രോമാറ്റ് ഒബ്‌ജക്റ്റീവിലേക്ക് വഴിതിരിച്ചുവിടുന്നു, അത് എഫ്/15 ബീമും 2 സെ.മീ ചിത്രവും നൽകുന്നു. K ഫിൽട്ടർഗ്രാം റെക്കോർഡ് ചെയ്യുന്നതിന് ഒരു ഫോട്ടോമെട്രിക്സ് 1k x 1k CCD-യ്‌ക്കൊപ്പം ഒരു പ്രിഫിൽട്ടറും ഒരു ഡേസ്റ്റാർ Ca K നാരോ ബാൻഡ് ഫിൽട്ടറും ഉപയോഗിക്കുന്നു.[11] 1996 ലാണ് പതിവ് നിരീക്ഷണങ്ങൾ ആരംഭിച്ചത്.

സോളാർ ടണൽ ടെലിസ്കോപ്പ്

[തിരുത്തുക]
കൊടൈക്കനാലിലെ സോളാർ ടണൽ ടെലിസ്കോപ്പ്

11 മീറ്റർ ടവർ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിൽ ഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഗ്രബ്ബ് പാർസൺ 60 സെ.മീ 2 മിറർ ക്വാർട്സ് കോലോസ്റ്റാറ്റ്, ഒരു പരന്ന കണ്ണാടി വഴി 60 മീറ്റർ നീളമുള്ള ഭൂഗർഭ തിരശ്ചീന 'തുരങ്ക'ത്തിലേക്ക് സൂര്യപ്രകാശം എത്തിക്കുന്നു. 38 സെ.മീ അപ്പെർച്ചർ എഫ്/90 അക്രോമാറ്റ് ഫോക്കൽ പ്ലെയിനിൽ 34 സെ.മീ വ്യാസമുള്ള ഒരു സോളാർ ഇമേജ് ഉണ്ടാക്കുന്നു. ദൂരദർശിനിക്ക് 20 സെ.മീ അക്രോമാറ്റ് മൌണ്ട് ചെയ്യാനുള്ള ഒരു ഓപ്‌ഷൻ ഉണ്ട്, അത് 17 സെ.മീ ഇമേജ് രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിന് f/90 ബീം നൽകുന്നു. ഒരു ലിട്രോ-ടൈപ്പ് സ്പെക്ട്രോഗ്രാഫ് ആണ് ദൂരദർശിനിയുടെ പ്രധാന ഉപകരണം. 3.43 മീറ്റർ അക്രോമാറ്റ് ഉപയോഗിച്ച് ലിട്രോ ക്രമീകരണം ഉപയോഗിച്ച് ഒബ്ജക്റ്റീവിൽ നിന്ന് കൺവേർജിങ്ങ് സോളാർ ബീം ഹൈ ഡിസ്പർഷൻ സ്പെക്ട്രോഹീലിയോഗ്രാഫിലേക്ക് വഴിതിരിച്ചുവിടാം. രണ്ടാമത്തെ സ്ലിറ്റിന് പിന്നിലുള്ള ഫോട്ടോഗ്രാഫിക് ക്യാമറയ്ക്ക് പകരം ഒരു റാറ്റിക്കോൺ ലീനിയർ അറേയും ഡാറ്റ അക്വിസിഷൻ സിസ്റ്റവും ഉപയോഗിക്കുന്നു.

അയോനോസോണ്ടസ്

[തിരുത്തുക]

സൗര പ്രവർത്തനത്തിൻ്റെ അയണോസ്ഫെറിക്, ജിയോമാഗ്നറ്റിക് ഇഫക്റ്റുകൾ പഠിക്കാൻ ലാബ് സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. അയണോസ്ഫിയറിൻ്റെ ലംബമായ ശബ്ദങ്ങൾക്കായി 1955-ൽ ഒരു എൻബിഎസ് C3 അനലോഗ് അയോനോസോണ്ടെ സ്ഥാപിച്ചു. 1993-ൽ, ഒരു ഡിജിറ്റൽ അയണോസോണ്ടെ മോഡൽ IPS 42/DBD43 കമ്മീഷൻ ചെയ്തു, ഇത് അഞ്ച് മിനിറ്റോ അതിലും മികച്ചതോ ആയ ശബ്ദ നിരക്ക് പ്രാപ്തമാക്കുന്നു.

മറ്റ് സൗകര്യങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

ഉയർന്ന ഫ്രീക്വൻസി ഡോപ്ലർ റഡാർ തദ്ദേശീയമായി നിർമ്മിക്കുകയും എഫ്-റീജിയൻ സ്കൈവേവ് ഡൈനാമിക്സ് പഠിക്കാൻ പ്രവർത്തനക്ഷമമാക്കുകയും ചെയ്തു.

ഒരു ലാക്കോർ മാഗ്‌നെറ്റോമീറ്ററും ഒരു വാട്‌സൺ മാഗ്‌നെറ്റോമീറ്ററും സ്ഥാപിച്ചു, 1900-കളുടെ തുടക്കം മുതൽ നിരീക്ഷണശാലയിൽ ഇത് പതിവായി ഉപയോഗിച്ചുവരുന്നു.

ഇവിടെ ഒരു ബ്രോഡ്ബാൻഡ് സീസ്മോഗ്രാഫ്, ജിപിഎസ് റിസീവർ, മാഗ്നറ്റിക് വേരിയോമീറ്ററുകൾ എന്നിവയും ഉണ്ട്.

സന്ദർശകർക്കായി കാമ്പസിൽ ജ്യോതിശാസ്ത്ര മ്യൂസിയം നിരീക്ഷണാലയത്തിനുണ്ട്. ഡിസ്പ്ലേകൾ പ്രധാനമായും ചിത്രാത്മകമാണ്, കുറച്ച് മോഡലുകൾ, ഒരു ലൈവ് സോളാർ ഇമേജ്, ഫ്രോൺഹോഫർ സ്പെക്ട്രം എന്നിവയും ഇവിടെയുണ്ട്.

ഒബ്സർവേറ്ററിയുടെ ലൈബ്രറിയിൽ ജ്യോതിശാസ്ത്ര പുസ്തകങ്ങളുടെ ഒരു ശേഖരം ഉണ്ട്, അത് ആർക്കൈവൽ മൂല്യമുള്ളതാണ്. സോളാർ, സോളാർ ടെറസ്ട്രിയൽ ഫിസിക്‌സിലെ നിലവിലെ ശാസ്ത്ര സാഹിത്യങ്ങളുടെ ഒരു ശേഖരം ലൈബ്രറി പരിപാലിക്കുന്നു.

ഇവിടെയുള്ള മീറ്റിംഗ് താമസ സൗകര്യങ്ങൾ പലപ്പോഴും ദേശീയ അന്തർദേശീയ മീറ്റിംഗുകൾക്കും വർക്ക്ഷോപ്പുകൾക്കും ക്ലാസുകൾക്കും വേണ്ടി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. [12][13]

ഇതും കാണുക

[തിരുത്തുക]
  • കവാസ്ജി നാഗംവാല
  • ജ്യോതിശാസ്ത്ര നിരീക്ഷണാലയങ്ങളുടെ പട്ടിക

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ Global Atmosphere Watch, Swiss Federal Laboratories for Materials Testing and Research (EMPA), Dübendorf, Switzerland. Station Characteristics, Kodaikanal Archived 2007-09-28 at the Wayback Machine.
  2. ↑ Monthly Weather Review: May, 1906
  3. ↑ Indian Institute of Astrophysics - A Brief History, Solar Observatory at Kodaikanal, retrieved 3/13/2007.
  4. ↑ Stratton, F. J. M. (1957). "John Evershed". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 117. Royal Astronomical Society: 253–254. Bibcode:1957MNRAS.117..253.. doi:10.1093/mnras/117.3.253.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  5. ↑ Stratton, F. J. M. (1956). "Thomas Royds". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 116. Royal Astronomical Society: 156–158. Bibcode:1956MNRAS.116..156.. doi:10.1093/mnras/116.2.156.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  6. ↑ Bappu, M. K. V. (1961). "Anil Kumar Das". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. 2. Royal Astronomical Society: 278–279. Bibcode:1961QJRAS...2..278. Retrieved 17 February 2017.
  7. ↑ Rao, N. K.; Vagiswari, A.; Birdie, C. (2014). "Charles Michie Smith – founder of the Kodaikanal (Solar Physics) Observatory and beginnings of physical astronomy in India" (PDF). Current Science. 106: 447–467. arXiv:1402.6189. Bibcode:2014arXiv1402.6189K.
  8. ↑ "Professor Charles Michie Smith". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 83. Royal Astronomical Society: 245–246. 1923. Bibcode:1923MNRAS..83R.245.. doi:10.1093/mnras/83.4.245a.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  9. ↑ Swarup Govind, "Historical perspective and research centres in India in the fields of solar astronomy and Sun-Earth relationship," National Centre for Radio Astrophysics, TIFR, Pune 411007, India. retrieved 3/13/2007
  10. ↑ "Full Disc Imaging | Indian Institute of Astrophysics". Retrieved 2024-01-31.
  11. ↑ Darling David, The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight, filtergram, retrieved 3/13/2007.
  12. ↑ Kodai-Trieste workshop on Plasma Astrophysics retrieved 3/13/2007 Archived 2012-06-25 at the Wayback Machine.
  13. ↑ Indian Institute of Astrophysics, 2006 Solar Physics Winter School, retrieved 3/13/2007.

പുറംകണ്ണികൾ

[തിരുത്തുക]
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=കൊടൈക്കനാൽ_സോളാർ_ഒബ്സർവേറ്ററി&oldid=4104438" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്