വസന്തതിലകം (വൃത്തം)

എ.ആർ. രാജരാജവർമ്മയുടെ വൃത്തമഞ്ജരിയിൽ സൂചിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള വൃത്തമാണ് വസന്തതിലകം. പാദത്തിൽ പതിനാലക്ഷരമുള്ള ശക്വരി ഛന്ദസ്സിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു വൃത്തമാണിത്. സിംഹോന്നതാ, ഉദ്ധർഷിണി, സിംഹോദ്ധതാ, വസന്തതിലകാ എന്നീ പേരുകളിലും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇതൊരു സംസ്കൃത വൃത്തമാണ്.കുമാരനാശാന്റെ'വീണപൂവ്', ഈ വൃത്തത്തിലാണ്.

ലക്ഷണം

“ ചൊല്ലാം വസന്ത തിലകം തഭജം ജഗംഗം ”

ത ഭ ജ ജ എന്നീ ഗണങ്ങൾക്കുശേഷം രണ്ട് ഗുരുക്കൾ കൂടി വന്നാൽ വസന്തതിലക വൃത്തമാകും.
ഗഗല ഗലല ലഗല ലഗല ഗഗ. എന്നിങ്ങനെ അക്ഷരക്രമം.

ലക്ഷണം സംസ്കൃതത്തിൽ (വൃത്തരത്നാകരം) -

“ ഉക്താ വസന്തതിലകാ തഭജാ ജഗൗ ഗഃ ”

ഉദാഹരണങ്ങൾ

ഉദാഹരണം 1.

“

ഹാ! പുഷ്പമേ, അധികതുംഗപദത്തിലെത്ര
ശോഭിച്ചിരുന്നിതൊരു രാജ്ഞികണക്കയേ നീ
ശ്രീ ഭൂവിലസ്ഥിര-അസംശയ-മിന്നു നിന്റെ-
യാഭൂതിയെങ്ങു പുനരെങ്ങു കിടപ്പിതോർത്താൽ?

- വീണപൂവ് ”

ഉദാഹരണം -2.

“

പൂഞ്ചായലാൾ മുടിയിൽ നൽ കുസുമങ്ങൾ ചൂടി-
പ്പൂമാലനീളെയുടൽതന്നിലണിഞ്ഞു ചേലിൽ
നാഗാവതംസമതു കാതിലയോടു ചേർത്തു
സാക്ഷാൽ വസന്തതിലകയ്ക്കു സമം ലസിപ്പൂ.

- നാട്യശാസ്ത്രം ”

ഉദാഹരണം -3.

“

ചൊല്ലാർന്ന പൂർണ്ണശശിതന്നുടെ ഭംഗിയേറും
തെല്ലിൻ നിരെക്കു സമമാം നഖപങ്‌ക്തിയാലേ
ഉല്ലാസമോടിഹ വിളങ്ങിന പത്തു രണ്ടും
കല്യാണമിങ്ങു വരുവാനിത കൈതൊഴുന്നേൻ.

-സദ്വൃത്തമാലികാ - കടത്തനാട്ട്‌ ഉദയവർമത്തമ്പുരാൻ ”

    വൃത്തമഞ്ജരിയിലെ വൃത്തങ്ങൾ